Tuberculose in ontwikkelingslanden

Door Redactie Wakibi op 6-4-2016

Impact van microkrediet

Over Wakibi

Om u op de hoogte te houden van de omstandigheden in ontwikkelingslanden heeft Hansjelle Dijkstra (redactieteam Wakibi) een reeks artikelen geschreven over ziekten die vaak een ernstige bedreiging vormen voor mensen in ontwikkelingslanden. In dit artikel gaat het over Tuberculose.

Hansjelle laat zich voor het schrijven van zijn artikelen dagelijks inspireren door de leners en projecten op wakibi.nl, waaronder voor dit artikel de volgende groepen leners.

De Pultney Group uit Sierra Leone
De Shalom Group uit Zimbabwe 
Makumba uit Zambia
De Tièssiri Group uit Mali
De Zawadi Group uit Congo-Kinshsasa

PS. Voor het bekijken van de projecten kunt u op de foto’s of op de groepsnamen klikken. Onderaan dit artikel treft u een uitgebreide beschrijving van de groepen leners.


Tuberculose

Tuberculose (TBC) is een oude ziekte die de mensheid al meer dan 4000 jaar teistert. Het is een chronische ziekte, die veroorzaakt wordt door de Mycobacterium Tuberculosis, en die van mens naar mens door de lucht wordt verspreid. In 2014 was tuberculose, en niet langer HIV, de meest dodelijke besmettelijke ziekte met jaarlijks 1.500.000 doden wereldwijd.

Is tuberculose te genezen?

Alle vormen van tuberculose kunnen met medicijnen goed worden behandeld. De behandeling begint zodra de diagnose is gesteld. Soms besluit de arts zelfs om te behandelen als alleen maar het vermoeden van tuberculose bestaat. Over het algemeen duurt de behandeling minimaal 6 maanden. Als er sprake is van ongevoeligheid (resistentie) tegen bepaalde medicijnen wordt de behandeling aanzienlijk gecompliceerder en langer. In Nederland komt dit nog maar weinig voor. Maar in andere delen van de wereld zijn de problemen rondom resistentie veel groter, waardoor de kans op toename van de problematiek in Nederland ook zeker aanwezig is. 

Bron: Maatschap Friese Longartsen


Uit de Volkskrant:

Resistente tbc bedreigt de wereldgezondheid


De opmars van resistente tuberculose vormt een grote bedreiging voor de wereldgezondheid. Vooral nu het Westen de geldkraan voor ontwikkelingslanden dreigt dicht te draaien, zijn de gevolgen niet te overzien. Dit zeggen organisaties als Artsen zonder Grenzen en KNCV Tuberculosefonds. 

Ook de M8, een alliantie van acht internationale medische topuniversiteiten, waarschuwde onlangs in het wetenschappelijke tijdschrift The Lancet voor de verantwoordelijkheid van het Westen voor de preventie van ziekten in ontwikkelingslanden. Zij pleitten voor de oprichting van academische centra in ontwikkelingslanden om de wereldgezondheidsproblemen gezamenlijk te lijf te gaan. 
Zo moeten er snel nieuwe medicijnen worden ontwikkeld voor deze vorm van tuberculose die niet reageert op de standaard medicijnen. De kans dat deze resistente tuberculose zich snel verspreidt, ook naar het Westen, is groot omdat behandeling moeilijk is en erg kostbaar. Jaarlijks ontwikkelen een half miljoen mensen multidrug-resistente tuberculose (MDR-TB), waarvan nog geen 10 procent wordt gediagnosticeerd en nog geen 5 procent behandeld. 
 

Nog geen vijf jaar geleden waren er pas 23.000 gevallen van resistente tuberculose bekend. Behandeling van MDR-TB duurt twee jaar en is kostbaar; minimaal 5 duizend euro per patiënt, tegen 70 euro voor de diagnose en behandeling van gewone tbc. Volgens de internationale hulporganisatie Stop TB Partnership is jaarlijks 2,8 miljard dollar extra nodig van internationale donateurs voor een effectieve bestrijding van tuberculose wereldwijd. 'Alleen wanneer gewone tuberculose goed en zorgvuldig wordt behandeld, kan verdere verspreiding vormen worden voorkomen', aldus arts René L'Herminez van de unit Afrika van KNCV Tuberculosefonds. 
 

Tuberculose wordt in veel ontwikkelingslanden onderbehandeld 


Mensen nemen de medicijnen niet goed in of maken de kuur niet af. Zo kan de resistentie ontstaan. L'Herminez noemt het 'kwalijk en onbegrijpelijk' dat Europa zich zo afzijdig houdt. 'Het besmettingsgevaar komt behalve uit Azië en Afrika ook van dichterbij, zoals de voormalige Sovjet-Unie.' Artsen zonder Grenzen noemt Afrika 'een tijdbom'. Oeganda bijvoorbeeld kampt nu met 'slechts' 124 gevallen, maar 'dat is het topje van de ijsberg', zegt AzG-landencoördinator Akko Eleveld vanuit zijn kantoor in hoofdstad Kampala. 'Alle alarmbellen zouden moeten gaan rinkelen', zegt Eleveld.

'De hulpcapaciteit schiet aan alle kanten tekort.' MDR-TB rees enkele jaren terug op in met name China, India, Rusland en Zuid-Afrika. Maar dreigt de ziekte in zeker twintig andere landen, met slechte tuberculoseprogramma's en hoge hiv-besmettingscijfers, epidemisch te worden. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) luidde vorig jaar al de noodklok over de verspreiding van resistente tuberculose op een conferentie in Peking. Volgens de WHO wordt het voorkomen van een wereldwijde epidemie 'een uitdaging van bijna onmenselijke proporties'

Einde citaat Volkskrant

Het verband tussen armoede en TBC is evident. 

De hoogste percentages van TBC worden gevonden in het armste deel van de samenleving. TBC komt vaker voor bij ongeschoolde mensen met lage inkomens, die wonen in overbevolkte gebieden. Armoede leidt tot slechte voeding, wat zeer nadelig is voor veranderingen in het immuunsysteem. Armoede resulteert ook in overvolle leefomstandigheden, meestal slechte ventilatie, en slechte hygiëne-gewoonten. Daar is het risico van overdracht gróót.

TBC is de meest voorkomende doodsoorzaak in Zuid-Afrika. De ziekte treft vooral zwakkere bevolkingsgroepen die leven in de buitenwijken van grote steden, opeengepakt in precaire hutten, omgeven door afval. Voltallige families bevolken er luttele vierkante meters waar de lucht als een wolk blijft hangen en bacteriën zich razendsnel kunnen verspreiden. 

Jaarlijks brengt KNCV Tuberculosefonds / RIVM de "Landenlijst tbc-screening en vaccinatie" uit.
Als u op deze link klikt kunt u per Afrikaans land -door er op te klikken- zien hoe vaak tuberculose er voorkomt. U kunt ook zoeken in de landenlijst. Deze site biedt u nog veel meer informatie over tuberculose in Afrika. 


Meer over TBC


Hoe wordt de diagnose tuberculose gesteld?


Om te kunnen zien of er mogelijk sprake is van tuberculose kunnen er verschillende onderzoeken nodig zijn:
1. Tuberculinehuidtest (mantoux): er wordt een kleine hoeveelheid vloeistof in de linker onderarm gespoten. Als het lichaam afweerstoffen heeft gemaakt tegen tuberculose, dan zullen deze gaan reageren op de testvloeistof en een bobbeltje in de huid vertonen.
2. Bloedonderzoek: als de tuberculinehuidtest aangeeft dat er mogelijk een infectie met tuberculose is, kan er aanvullend bloedonderzoek worden gedaan (IGRA).
3. Röntgenfoto van de longen: bij longtuberculose zal er vaak sprake zijn van afwijkingen op de longen.
4. Bacteriologisch onderzoek: als er duidelijke aanwijzingen zijn voor tuberculose, wordt er ook vaak onderzoek van sputum of eventuele andere materialen (zoals bv. urine of weefsel) gedaan.

TBC treft meestal de longen. 

Maar de ziekte kan zich ook manifesteren in andere delen van het lichaam, zoals de hersenen, darmen, nieren of de wervelkolom. De diagnose kan worden gesteld met röntgenfoto’s.

Wat is tuberculose buiten de longen?

Bij tuberculose buiten de longen zijn de tbc-bacteriën via bloed- en lymfebanen in andere organen terechtgekomen. De bacteriën hebben daar ontstekingen veroorzaakt. Plaatsen waar tuberculose kan voorkomen zijn onder andere: lymfeklieren, gewrichten, nieren, hersenen, wervels, botten, baarmoeder, eierstokken, prostaat, darmen en buik. Het is vaak moeilijk om tuberculose buiten de longen te ontdekken. Deze vormen van tuberculose zijn vrijwel nooit besmettelijk. De drie meest voorkomende vormen van tuberculose buiten de longen zijn:

Lymfekliertuberculose, komt voor in de hals, oksel of lies. De klieren zijn ontstoken en gezwollen en soms kan er vocht uitkomen

Niertuberculose, ontstaat doordat de bacteriën zich verspreid hebben en zich genesteld hebben in de nieren. Tuberculose in de nieren kan soms jaren aanwezig zijn zonder klachten te veroorzaken. Later kan niertuberculose klachten veroorzaken, die aan andere urineweginfecties doen denken. Vervolgens blijkt dan dat nier- of blaasproblemen worden veroorzaakt door de tbc bacteriën. Soms kunnen de bacteriën worden aangetoond in de urine. 

Wervel- of bottuberculose ontstaat doordat de tbc bacteriën zich nestelen rondom de wervels in de rug. Het bot wordt aangetast. Vaak zijn twee of drie wervels beschadigd. Veel voorkomende klachten zijn: rugpijn, verminderde beweeglijkheid en een veranderde rughouding. Door middel van uitgebreid onderzoek kan deze vorm van tuberculose worden ontdekt. Een operatie en/of een speciaal korset kan noodzakelijk zijn.

 

 
Hoe kan een microkrediet bijdragen aan verbeterde levensomstandigheden, gezondheid en toegang tot medisch hulp?


Door het verminderen van kwetsbaarheid en het vergroten van inkomsten en spaarmogelijkheden geven financiële diensten arme huishoudens een belangrijke kans: ze kunnen plannen maken voor de toekomst en zijn niet meer alleen bezig met overleven. Ze krijgen de mogelijkheid om meer kinderen voor langere tijd naar school te sturen en om meer geld in de scholing van kun kinderen te investeren. Toegenomen inkomsten leiden eveneens tot betere voeding en betere leefomstandigheden, die zich weer vertalen in minder ziektegevallen. Meer inkomsten betekenen ook dat klanten, indien nodig, medische hulp kunnen zoeken en betalen in plaats van niets te doen of af te wachten tot hun gezondheid ernstig verslechtert. Onderzoek laat zien dat van de armen diegenen die deelnemen aan microfinancieringsprogramma’s, veel beter in staat zijn om hun welzijn op individueel en huishoudelijk niveau te verbeteren dan degenen die hiertoe geen toegang hebben.

Lees meer over microfinanciering en het effect er van op onze website

Wakibi is in de meeste van deze landen actief met het verstrekken van microkredieten aan kleine ondernemers. Enkele voorbeelden:


De Pultney Group* uit Sierra Leone

Deze lening helpt de Pultney Group om extra jeans, broeken, blouses en slippers te kopen.

Issa is een man van 40. Hij is getrouwd en heeft kinderen van 15, 8 en 3. Issa is leider van de Pultney verkoop- solidariteitsgroep, die uit vijf leden bestaat. Alle vijf, inclusief Issa, houden zich bezig met kleinhandel. Maar ze verkopen alle vijf iets anders.

Issa verkoopt kleding. Dat doet hij al 20 jaar. Met de opbrengst betaalt hij de schoolkosten van zijn kinderen en onderhoudt hij zijn gezin.

Issa en de andere leden van de Pultney verkoop- solidariteitsgroep hebben een lening aangevraagd van 12.000.000 SLL (ca. € 2.700,-). Van dit bedrag zal Issa persoonlijk 3.000.000 SSL ontvangen. Dat geld zal hij gebruiken om om extra jeans, broeken, blouses en slippers te kopen.
Issa staat op de foto in het midden. Hij hoopt dat zijn bedrijf zal blijven bestaan, zodat hij voldoende geld kan sparen voor de opvoeding van zijn kinderen. Issa hoopt dat de lening hem in staat zal stellen om een grotere winst te realiseren om daarmee zijn gezin te kunnen onderhouden. Issa en zijn groep bedanken u voor het financieren van hun bedrijfjes.

Meer weten? Volg deze link

 

De Shalom Group* in Zimbabwe

Deze lening helpt de Shalom Group om een grotere hoeveelheid LPG gas te kopen.

Ambitie is de drijvende kracht achter dit project. Emilda is 36, en moeder van vier kinderen. Met het kleine beetje dat ze bezit streeft ze voortdurend naar succes. Haar man is loodgieter en werkt op contractbasis. Elke keer als hij haar geld gaf om voedsel te kopen, legde ze daarvan iets opzij. Haar man was dan ook verbaasd toen hij bij de tuinpoort een kleine affiche zag waarop stond “Wij verkopen paraffine en gedroogde kapenta”. (Vertaler: “kapenta” is en soort sardine, die ook wel “dagaa” of “ndaga” wordt genoemd).

Na acht maanden behaalde Emilda mooie winsten en besloot ze om een snoepwinkeltje te openen. Ze had voortdurend nieuwe creatieve ideeën, omdat ze ervan overtuigd is dat nadenken je eigen schatkamer is. Ondanks de mogelijkheid dat dingen de ene keer soms lukken, en een andere keer mislukken.

Emilda’s bedrijfsvoering stelde haar in staat om geld op te sparen om in één keer 48 gasflessen te kunnen kopen. Ze is er voortdurend op uit om geld te verdienen. Omdat in haar regio de stroom regelmatig uitvalt, kan ze ook met haar gasflessen geld verdienen.

Toch heeft ze ook weer niet voldoende geld om al haar plannen uit te voeren. Ze benaderde Thrive in een groep die zich Shalom noemt, en ze heeft veel bijgeleerd in de cursussen die ze volgde. Emilda hoopt met een lening van $ 500,- grotere hoeveelheden LPG gas te kunnen kopen. Zowel voor verwarming als voor verlichting. Ook wil ze een loods bouwen om het gas veilig in op te slaan. De Shalom groep heeft een lening genomen van $ 1.650,-.

Meer weten? Volg deze link

 

Makumba uit Zambia

Deze lening helpt Makumba om een bedrijfje te beginnen waarmee je geld kunt overmaken.

Maak kennis met Makumba, een man die probeert zich te onderscheiden. Ook een man die een inkomen wil verwerven door eerlijk en hard te werken. Hij is een bijzonder mens. Hij is pas 33, deze ondernemende jongeman is pastor, iemand die een gemeenschap sticht, een entrepreneur, een werknemer en een mentor voor zijn leeftijdgenoten.
Kortgeleden trouwde hij met zijn lieve. Hij is nu vader van een eerste kind en bezig om zijn leven met vertrouwen in de toekomst vorm te geven. Hij studeerde bedrijfskunde, haalde zijn diploma, en kreeg een baan bij een bedrijf dat handelt in brillen.

Hij werd al snel gepromoveerd tot leidinggevende. Hij kwam er echter achter dat zijn vooropleiding hem meer kon bieden dan het werk dat hij daar deed. Hij besloot om zelf een bedrijfje te openen waarmee je geld kunt overmaken. Een zogenaamde Zoona Money Transfer.
Makumba vraagt een lening om zich in te kunnen kopen als franchisenemer van Zoona. Hij zal diensten verlenen aan mensen uit zijn gemeenschap die geld willen overmaken. Hij is de Kiva leners die hem geld ter beschikking stellen zeer erkentelijk.

Meer weten? Volg deze link


De Tièssiri Group* uit Mali

Deze lening helpt de Tièssiri Group om dieren aan te schaffen om deze later te kunnen verkopen

Hawa is veehouder en fokt schapen. Ze is 46 en woont in Mali. Ze is getrouwd en moeder van kinderen in leeftijden van 2 tot 20 jaar. Drie van hen gaan naar school. Op de foto staat ze met haar hand op een schaap. Ze doet dit werk nu vijf jaar: kopen en verkopen op markten in de regio.

Hawa heeft RMCR om een lening gevraagd om de omzet in haar schapenfokkerij te kunnen verhogen. De lening zal worden gebruikt om dieren aan te kopen, vet te mesten, en vervolgens te verkopen. De winst die ze hoopt te behalen heeft ze nodig om de kosten van haar gezin te dekken: gezondheidszorg, kleding en nog veel meer. Als ze haar verkoopdoelen haalt kan ze een winst realiseren van 350.000 CFA francs (ca. € 350,-). Haar droom is om een grote veehouder te worden in haar regio en nuttig te zijn voor haar gemeenschap.

Meer weten? Volg deze link

 

De Zawadi Group* uit Congo-Kinshsasa

Deze lening helpt de Zawadi Group om 60 paar schoenen te kopen.

Bwira (45) is zakenvrouw die gebruikte schoenen verkoopt op de markt van een sloppenwijk. Zij is lid van de Zawadi leengroep, die klant is bij de microfinancieringsinstelling Hekima. Ze is getrouwd met een verplegkundige, en heeft negen kinderen, die allemaal naar school gaan.

Bwira gaat een voorraad van 60 gebruikte schoenen kopen om haar activiteiten te versterken. Ze is het bedrijfje 15 jaar geleden, met geld van haar man, begonnen. Bwira bedankt Hekima voor de ondersteuning van ondernemers die over onvoldoende geld beschikken doordat reguliere banken dergelijke leningen weigeren.

Meer weten? Volg deze link

* Dit zijn groepsprojecten
In een groepsproject krijgt ieder lid van de groep een individuele lening, maar maakt onderdeel uit van een groep individuen. De groep is er om ondersteuning te bieden aan de leden en zorgt voor een systeem van sociale controle bij het terugbetalen van de leningen. Groepen kunnen wel of niet formeel gebonden zijn door een groepsgarantie. Indien er sprake is van een groepsgarantie, zijn de leden van de groep gezamenlijk verantwoordelijk voor de terugbetalingen van hun mede groepsleden indien deze te laat of niet terugbetalen. Veldpartners beschrijven vaak specifiek één lener uit de groep. De beschrijving van het project, de sector en andere kenmerken van het profiel van het groepsproject worden ontleend aan die ene specifieke lener. De overige leden van de groep zijn niet verplicht hun lening voor hetzelfde doel te gebruiken.


Met een lening lossen we het medische probleem niet op.
Maar er wordt wèl een stap gezet.


De ondernemende leners waarmee u nu kennis heeft gemaakt, spelen een actieve rol in hun gemeenschap. Als hun leendoel is bereikt, zullen ze ook beter in staat zijn om medische zorg te zoeken en te vinden. Ze hebben een voorbeeldfunctie in de locale samenleving, en zullen mogelijk anderen inspireren om hun voorbeeld te volgen: het nemen van initiatieven om door middel van ondernemerschap hun leefsituatie te verbeteren.

Over Wakibi

Wakibi is een platform waar leners en Nederlandse uitleners op eenvoudige wijze bij elkaar worden gebracht. Als onderdeel van een keten is elke schakel van belang. Centrale rol in de keten is het Amerikaanse Kiva. Wakibi betrekt haar leningen van Kiva en stemt deze af op Nederlandse doelgroepen.
Kiva maakt onder andere gebruik van zogenaamde ‘fellows’; vrijwilligers die hun inzichten, ervaringen, foto's en verhalen uit de praktijk met ons delen. Via deze verhalen en beelden wordt duidelijk wat er speelt in verschillende gemeenschappen. Op onze website brengen we telkens een land, gebied, sector of een specifieke doelgroep onder de aandacht. Lees voor meer informatie onze eerder gepubliceerde artikelen.


Redactie Wakibi 2016 - vertalingen Hansjelle Dijkstra
pers@wakibi.nl

Eerdere artikelen uit de serie ziektes in ontwikkelingslanden:
Ebola-uitbraak dupeert lokale partners en leners in Sierra Leone (2014)
Ebola in ontwikkelingslanden (2016)
Malaria in ontwikkelingslanden (2016)
Cholera in ontwikkelingslanden (2016)
Hiv en aids in ontwikkelingslanden (2016)