Het zika-virus een wereldwijde bedreiging voor de volksgezondheid
Door Redactie Wakibi op 15-8-2016
Waarom microkredieten
De Wereld Gezondheids Organisatie (WHO) heeft het Zika-virus bestempeld als een wereldwijde bedreiging voor de volksgezondheid. Het Zika-virus is genoemd naar het Zika bos in Oeganda, waar het voor het eerst werd geïdentificeerd in 1940. Decennia lang was het een zeldzame ziekte die vooral in Afrika en Zuid-Oost Azië voorkwam. In 2007 was er een grote uitbraak in Micronesië. In mei 2015 brak Zika uit in Brazilië.
Gezondheid en welzijn (bron: oneworld.nl) “Gezondheid is essentieel voor duurzame ontwikkeling”, stellen de Verenigde Naties. Doel drie gaat over gezondheid en welzijn voor iedereen van jong tot oud. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie daalde het kindersterftecijfer in 2015 met 53 procent ten opzichte van 1990. Toch sterven er elk jaar nog steeds zes miljoen kinderen voor hun vijfde levensjaar. Het merendeel van deze kinderen wonen in Azië en sub-Sahara Afrika. Vier van de vijf kinderen die voor hun vijfde levensjaar overlijden komen uit deze regio’s. Moedersterfte is in 2015 ten opzichte van 1990 met 44 procent gedaald, aldus de Wereldgezondheidsorganisatie. Maar ook hier kunnen nog stappen worden gezet. Moedersterfte is in ontwikkelingslanden nog steeds 14 keer hoger dan in ontwikkelde landen.
Zika
Het Zika-virus is genoemd naar het Zika bos in Oeganda, waar het voor het eerst werd geïdentificeerd in 1940. Decennia lang was het een zeldzame ziekte die vooral in Afrika en Zuid-Oost Azië voorkwam. In 2007 was er een grote uitbraak in Micronesië. In mei 2015 brak Zika uit in Brazilië.
Van Zika kan worden verwacht dat de infectie kan leiden tot de geboorte van duizenden baby’s met onderontwikkelde hersenen. Sommige gebieden in de wereld hebben de noodtoestand uitgeroepen en de toestand beschreven als een “voortschrijdende pandemie”. In landen waarin het Zika-virus optreedt circuleren adviezen aan vrouwen om zwangerschap uit te stellen. Maar er is nog veel dat we nog niet over deze ziekte weten.
Wat zijn de symptomen van Zika?
Sterfgevallen als gevolg van Zika zijn uiterst zeldzaam. Besmette personen kunnen symptomen ontwikkelen die vergelijkbaar zijn met andere infectieziekten, zoals dengue en chikungunya. De klachten ontstaan ongeveer drie tot twaalf dagen na een beet van een besmette mug. Eén op de vier mensen krijgt daadwerkelijk klachten. Zika-virus symptomen verlopen meestal vrij mild. Je herkent het virus aan de volgende klachten: - Acute koorts - Hoofdpijn, ook achter de ogen - Oogbindvliesontsteking - Gewrichts- en spierpijn, met name aan handen en voeten - Buikpijn, gaat soms gepaard met overgeven en diarree - Huiduitslag, begint vaak in het gezicht en spreidt daarna verder uit over de rest van het lichaam - Gevoelloosheid - Verminderde eetlust - Oedeem (vochtophoping) in armen, benen, handen en voeten
Tijdelijk kan zich een zeldzame aandoening voordoen van het zenuwstelsel, het zogenaamde “Guillain-Barré syndroom, dat tijdelijke verlammingen veroorzaakt.
Het Guillain-Barré syndroom
Bij tweederde van de patiënten wordt dit syndroom voorafgegaan door een infectie. Bekende boosdoeners zijn bijvoorbeeld buikgriepvirussen of veroorzakers van luchtweginfecties.
De angst is nu dat ook het Zika-virus het Guillain-Barré syndroom kan uitlokken. Of er een relatie is, en hoe die relatie dan in elkaar zit, is nog onduidelijk. Verschillende partijen – zoals het Amerikaanse CDC (Centers for Disease Control and Prevention), en de Franse farmaceut Sanofi Pasteur – doen op dit moment onderzoek naar de relatie tussen Zika en Guillain-Barré.
De grootste zorg is microcefalie
De invloed die het Zika-virus kan hebben op de ontwikkeling van baby’s in de baarmoeder, is een vergrote kans op microcefalie. Bij microcefalie is het hoofd van een baby bij geboorte kleiner dan op grond van leeftijd en gewicht mag worden verwacht. Vaak is de oorzaak dat de hersenen van het kind tijdens de zwangerschap niet goed gegroeid zijn. Sommige kinderen met beperkte microcefalie hebben later in het leven weinig klachten, maar anderen ervaren bijkomende problemen, (zoals problemen met horen, zien en slikken, epileptische aanvallen, problemen met bewegen en leerproblemen), waardoor ze levenslang gehandicapt zijn.
Baby’s met microcefalie hebben een opvallend kleine schedel in vergelijking met hun leeftijdgenoten. Oorzaak is dat hun hersenen onvoldoende zijn ontwikkeld. De ernst varieert, maar kan dodelijk zijn, als het brein zo onderontwikkeld is dat vitale lichaamsfuncties niet kunnen worden uitgevoerd. Kinderen die wel overleven kunnen te maken krijgen met verstandelijke beperkingen en vertraging in de ontwikkeling. Het Zika-virus is zeker niet de enig mogelijke oorzaak van microcefalie.
Meer oorzaken
Microcefalie kan ook ontstaan door een chromosoomafwijking of een ontwikkelingsstoornis. Microcefalie kan duiden op erfelijke aandoeningen zoals trisomie 13, het Wolf-Hirschhorn syndroom, het Cohen syndroom, het Coffin-Siris syndroom, het Angelman syndroom, het Miller-Dieker syndroom, of het Cornelia de Lange syndroom.
Een te kleine schedel kan ook worden veroorzaakt door factoren of aandoeningen die het ongeboren kind aantasten. Bijvoorbeeld wanneer de moeder veel alcohol dronk of een infectie had tijdens de zwangerschap. Hierbij kun je denken aan rodehond, toxoplasmose, en herpes. Ook ondervoeding kan microcefalie veroorzaken. Bij pasgeborenen kan een zuurstoftekort tijdens de geboorte ook tot een kleinere schedel dan normaal leiden.
Van de 62 landen waarin het door muggen overgebrachte Zika-virus in het afgelopen jaar werd vastgesteld is Brazilië het zwaarst getroffen. Volgens het ministerie van Volksgezondheid, waren er in Brazilië 1.709 gevallen van microcefalie en andere Zika-gerelateerde aandoeningen van het zenuwstelsel.
Komt microcefalie ook voor in andere landen?
De WHO zegt dat er een vertraging van enkele maanden overheen gaat om vast te stellen of zwangere vrouwen in deze landen ook geïnfecteerd zijn. Er zijn vermoedens dat Zika geboortedefecten heeft veroorzaakt in Frans Polynesië.
De ANWB schrijft op haar website: ‘Vooralsnog is Zika gevaarlijk voor zwangere vrouwen. Het Nederlandse Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) ontraadt zwangere vrouwen dan ook om de getroffen landen te bezoeken’. 'Als het geen noodzakelijke reis is, stel het dan uit', luidt het advies. Er zijn meldingen van het Zika-virus uit onder meer Brazilië, Suriname, Colombia, El Salvador, Frans Guyana, Guatemala, Haïti, Honduras, Martinique, Mexico, Panama, Paraguay, Venezuela, en Puerto Rico. Ook in de VS wordt melding gemaakt van besmette patiënten.
De Rijksoverheid en het RIVM houden de situatie met betrekking tot het virus nauwlettend in de gaten. Zodra het reisadvies wijzigt, kun je dit nalezen op www.rivm.nl of op www.rijksoverheid.nl.
Zwangere vrouwen die een reis hebben geboekt naar een land waar meldingen van het Zika-virus bestaan, doen er verstandig aan om contact op te nemen met de reisorganisatie waar zij geboekt hebben. In een gesprek met de reisorganisatie kan gekeken worden of het mogelijk is de reis uit te stellen of om te boeken. Kom je er met de reisorganisatie niet uit dan kan je advies vragen op het ANWB expert platform.
Vakantie annuleren om het Zika-virus?
Heb je een vakantie geboekt naar Zuid-Amerika, of naar een van de andere “Zika-landen”, en overweeg je om niet te gaan? Bekijk dan het advies en de richtlijnen van je reis/annuleringsverzekeraar.
Overdracht van mens naar mens
Het Zika-virus wordt in de eerste plaats overgedragen door de beet van een geïnfecteerde mug, (Ae. Aegypti en Ae. Albopictus). Dit zijn dezelfde muggen die dengue en chikungunya virussen te verspreiden.
Ze leggen hun eieren meestal in de buurt van stilstaand water, zoals in emmers, kommen, bloempotten en vazen. Ze geven er de voorkeur aan om mensenbloed op te zuigen, en leven dan ook bij voorkeur in de buurt van mensen. Muggen die chikungunya, dengue en Zika verspreiden doen dat vooral overdag, maar ze kunnen ook ‘s nachts bijten.
Muggen raken besmet als ze zich voeden met het bloed van een persoon die al met het virus is besmet. Geïnfecteerde muggen kunnen vervolgens het virus naar andere mensen verspreiden. Ook hiervan kan je een besmetting met het Zika-virus oplopen
Van moeder naar kind
Een zwangere vrouw kan het Zika-virus tijdens de zwangerschap aan haar foetus doorgeven. Zika is, zoals hierboven toegelicht, een van de mogelijke oorzaken van microcefalie en andere ernstige foetale hersenafwijkingen. Er wordt onderzoek gedaan naar de volledige reeks van andere potentiële gezondheidsproblemen die een Zika-virus infectie tijdens de zwangerschap kan veroorzaken. Een zwangere vrouw die besmet is met Zika-virus kan het virus aan haar foetus tijdens de zwangerschap doorgeven of rond het tijdstip van de bevalling. Tot nu toe zijn er geen meldingen van dat zuigelingen via borstvoeding Zika krijgen. Vanwege de voordelen van borstvoeding, worden moeders aangemoedigd om borstvoeding te geven, zelfs in gebieden waar Zika-virus is gevonden.
Door seks
Zika kan worden doorgegeven door seks met iemand die Zika heeft. Zika kan door iemand met Zika besmetting óók worden doorgegeven vóórdat symptomen beginnen, terwijl ze symptomen hebben, en zelfs nadat ze geen symptomen meer hebben. Er wordt onderzoek gedaan om uit te vinden hoe lang Zika in sperma en vaginaal vocht blijft van mensen die Zika hebben, en hoe lang het kan worden doorgegeven aan sekspartners. We weten dat Zika langer in sperma kan blijven dan in andere lichaamsvloeistoffen, zoals vaginaal vocht, urine en bloed.
Door bloedtransfusie
Met ingang van februari 2016, zijn er geen bevestigde bloedtransfusie transmissie gevallen in de Verenigde Staten geweest. Er zijn wel meerdere meldingen van bloedtransfusie transmissie gevallen in Brazilië geweest. Deze rapporten worden momenteel onderzocht. Tijdens de Frans-Polynesische uitbraak testte 2,8% van de bloeddonoren positief voor Zika. En ook in eerdere uitbraken is het virus in bloeddonoren gevonden.
Interessante uitzending van Nieuwsuur over het Zika-virus
Nieuwsuur van 23 januari 2016 sprak met Jaap van Dissel, hoofd infectiebestrijding bij het RIVM, en met Bart Knols, medisch entomoloog bij In2Care.
Is er al een vaccin dat bescherming geeft?
Nee, helaas nog niet. Maar het Amerikaanse NIH (National Institutes of Health) is een gedurfd onderzoek gestart. De resultaten in dierproeven zijn bemoedigend. Hierna volgen proeven met tachtig mensen, verdeeld in vier groepen van twintig, die meerdere malen zullen worden ingespoten met het proefvaccin.
Na elke vaccinatie zullen de deelnemers aan het onderzoek minimaal 30 minuten ter plaatse blijven, zodat artsen eventuele bijwerkingen kunnen controleren. De deelnemers gaan een dagboek bijhouden om hun temperatuur en eventuele symptomen, gedurende zeven dagen na elke vaccinatie, te inventariseren. Alle deelnemers zullen na 44 weken terugkeren om na te aan gaan of het vaccin veilig is. Vast staat dat het veel tijd zal kosten voordat het vaccin verkrijgbaar zal zijn bij apotheken.
Ook grote farmaceuten als Sanofi Pasteur, GlaxoSmithKline en Johnson & Johnson buigen zich inmiddels over het probleem. Sanofi Pasteur registreerde eind vorig jaar het eerste vaccin tegen dengue, een familielid van het Zika-virus. Aan dit dengue-vaccin werd twintig jaar gewerkt, en de hoop is nu dat de kennis uit dit proces bij kan dragen aan een snellere ontwikkeling van een vaccin tegen Zika.
Noot redacteur: voor dit artikel is gebruik gemaakt van meerdere bronnen. Eén van die bronnen is Kennislink.
Microkrediet voor medische zorg
In Brazilië, waar het Zika-virus en microcefalie het meest turbulent zijn, heeft Wakibi op dit moment, dankzij mensen zoals u, uitsluitend volgestorte kredietaanvragen. Elders in de wereld zijn er tal van leners met medische behoeften waar zij geen geld voor hebben. Maak met hen kennis op wakibi.nl via deze link. Helpt u ook mee?
Met een lening lossen we niet alle problemen op. Maar er wordt wèl een stap gezet.
Over Wakibi
Wakibi is een platform waar leners en Nederlandse uitleners op eenvoudige wijze bij elkaar worden gebracht. Als onderdeel van een keten is elke schakel van belang. Centrale rol in de keten is het Amerikaanse Kiva. Wakibi betrekt haar leningen van Kiva en stemt deze af op Nederlandse doelgroepen.
Strijd tegen armoede en recht op een gezond leven- Wakibi zet zich ook in voor global goal #3 Wakibi is in veel landen actief met het verstrekken van microkredieten aan kleine ondernemers. De ondernemers waarmee u kennis maakt op het platform, spelen een actieve rol in hun gemeenschap. Als hun leendoel is bereikt, zullen ze beter in staat zijn om met hun bedrijvigheid meer geld te verdienen, voor hun gezin te zorgen, betere scholing en medische zorg te betalen. Ze hebben een voorbeeldfunctie in de locale samenleving, en zullen mogelijk anderen inspireren om hun voorbeeld te volgen: het nemen van initiatieven om door middel van ondernemerschap hun leefsituatie te verbeteren.
Een aantal enthousiaste vrijwilligers schrijft regelmatig verhalen voor Wakibi. Wil jij ook meehelpen ons microfinancieringsplatform optimaal draaiende te houden en te streven naar gelijkere kansen voor iedereen? Kijk op www.wakibi.nl/vrijwilliger-worden
