Wat is een klimaatvluchteling?
Klimaatvluchtelingen, ook wel klimaatmigranten genoemd, zijn mensen die gedwongen worden huis en haard te verlaten als gevolg van klimaatverandering. Als stormen huizen verwoesten, of als door een langdurige droogte oogsten mislukken, dan hebben veel mensen geen andere keuze dan te vluchten. Veel van de vluchtelingen komen uit ontwikkelingslanden die al te kampen hebben met economische uitdagingen en politieke instabiliteit. De klimaatcrisis verergert de omstandigheden nog verder. Hele gemeenschappen zijn niet meer in staat hun eigen inkomen te genereren en basisbehoeften als voedsel en schoon water vallen weg. Of het nu gaat om een aanhoudende orkanen die dorpen in Midden-Amerika met de grond gelijk maken, of massale overstromingen zoals in Bangladesh, klimaatvluchtelingen moeten vluchten voor natuurrampen en weersomstandigheden die hen het leven onmogelijk maken. Deze ongunstige omgevingsomstandigheden worden vaak dreigingsvermenigvuldigingen genoemd, ze gaan vaak gepaard met bijvoorbeeld gewapende geweldsconflicten of andere humanitaire crises. Hierdoor escaleert de situatie en verslechteren de omstandigheden nog verder.
Hoeveel klimaatvluchtelingen zijn er?
Volgens het UNHCR (Bureau van de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor de Vluchtelingen) zijn er sinds 2008 zo’n 21,5 miljoen mensen wereldwijd ontheemd als direct gevolg van aan het klimaat gerelateerde gevaren, waaronder overstromingen, stormen, natuurbranden en extreme temperaturen.
Dat betekent dat meer dan 320 miljoen klimaatvluchtelingen hun huis hebben moeten verlaten en het lijkt er niet op dat het aantal dalende is. Er leven op dit moment nog meer dan 3 miljard mensen in gebieden die kwetsbaar zijn voor natuurrampen. In een rapport van het Institute for Economics & Peace (IEP) uit 2020 staat dat het aantal klimaatvluchtelingen in 2030 kan oplopen tot meer dan 1,2 miljard mensen.
Nu zoveel klimaatvluchtelingen hun huizen al hebben verlaten en hun heil over de grens zoeken, is de verwachting dat het een enorm effect zal hebben op de onderlinge relaties van landen wereldwijd, en op de verdeling van middelen.
"Dit gaat grote impact hebben, zowel op sociaal gebied als in de politiek. Niet alleen in ontwikkelingslanden, maar ook in de ontwikkelde landen. Grootschalige verplaatsing van mensen zal leiden tot grote stromen vluchtelingen naar ontwikkelde landen," zegt oprichter en medevoorzitter van de IEP, Steve Killelea.
Hoe beïnvloedt klimaatverandering migratie?
Verplaatsing als gevolg van natuurrampen blijft toenemen. Landen en gemeenschappen worden gedwongen een antwoord te vinden op de tijdelijke groei van hun populatie en ze moeten hun middelen gaan herverdelen.
Een deel van de klimaatvluchtelingen zoeken hun heil in eigen land. Volgens een schatting van de Wereldbank kan het aantal klimaatvluchtelingen dat gevlucht is binnen het eigen land tegen 2050 oplopen tot 216 miljoen mensen. Het gaat dan met name om landen in Latijns-Amerika, Zuid-Azië en Sub-Sahara-Afrika. Meer dan de helft van de bevolking van ontwikkelingslanden woont in deze gebieden, dus deze regio’s alleen zullen al 143 miljoen klimaatvluchtelingen voortbrengen.
Maar extreme condities, in combinatie met een gebrek aan middelen en/of politieke instabiliteit, zullen steeds meer mensen dwingen de grens met de buurlanden over te steken. Mensen die ooit hun eigen gewassen verbouwden en hun bijdrage aan de gemeenschap leverden zijn nu afhankelijk van hun gastland voor basisbehoeften. Dat maakt hen weer kwetsbaar voor risico’s waar zoveel vluchtelingen mee te kampen hebben:
- Meer concurrentie voor voedsel, water en energie.
- Een verhoogde kans op het uitbreken van ziektes, ook besmettelijke en ernstige ziektes.
- Vooroordelen of een slechte behandeling door bewoners van het gastland.
Zowel binnenlandse als internationale migratiepatronen zullen blijvend worden beïnvloed door het stijgen van de temperatuur, de zeespiegelstijging en de steeds sterker en frequenter wordende stormen. Een antwoord op de klimaatcrisis en de vluchtelingen die dat tot gevolg heeft moet onderdeel zijn van een uitgebreide strategie. De uitstoot van broeikasgassen moet drastisch worden beperkt, net als de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen. Ook moet de wereldbevolking veerkrachtiger om leren gaan met de effecten van klimaatverandering.
Voorbeelden van klimaatvluchtelingen
Iedere natuurramp brengt een eigen stroom aan klimaatvluchtelingen op gang, het gaat dan om bijna iedere regio in de wereld.
- In Oost-Afrika zijn gewassen door de extreme droogte verdord, en is de veestapel gestorven. Dat betekent dat zo’n 36 miljoen mensen geen toegang meer hebben tot schoon water of basisvoedsel. Grillige neerslagpatronen hebben in Soedan en Oeganda tot acute overstromingen geleid, waardoor ziekenhuizen zijn weggespoeld en waterbronnen vervuild zijn geraakt.
- De orkanen Eta en Ian hebben delen van Mexico, Guatemala, Honduras en andere landen in Midden-Amerika verwoest. Door modderstromen en overstromingen zijn oogsten verwoest en hele dorpen weggevaagd.
- Wetenschappers voorspellen dat tegen 2050 zo’n 17% van Bangladesh onder water zal staan als gevolg van overstromingen ten gevolge van klimaatverandering. Dat zal leiden tot zeker 20 miljoen extra klimaatvluchtelingen in Zuidoost-Azië.
- De Malediven, een piepkleine eilandengroep in de Indische Oceaan, zal tegen 2050 voor 80% onbewoonbaar verklaard zijn. De toeristenindustrie zal verdwijnen, met als gevolg dat het merendeel van de inwoners zal moeten vluchten.
- In de Verenigde Staten hebben natuurbranden Californië en Nevada geteisterd. Er is voor miljoenen schade opgelopen en honderdduizenden mensen zijn gevlucht. Louisiana en Mississippi hebben inmiddels ook hun eigen klimaatvluchtelingen door de stijgende zeespiegel en overstromingen. De verwachting is dat er nog meer vluchtelingen zullen volgen vanuit de lager gelegen kustgebieden in het Zuiden van de VS.
Hoe kunnen we helpen?
Klimaatvluchtelingen hebben, net als andere vluchtelingen, hun huizen, de manier waarop ze in hun levensonderhoud konden voorzien en hun gemeenschappen gedwongen achter moeten laten. Zelfs als daarna in hun basisbehoeften is voorzien en ze weer toegang hebben tot gezondheidszorg blijft hun toekomst onzeker. Degenen die gevlucht zijn voor de stijging van de zeespiegel of vanuit regio´s die verwoest zijn door droogte kunnen hoogstwaarschijnlijk nooit meer terugkeren.
Wakibi helpt vluchtelingen hun leven opnieuw op te bouwen door hen toegang te geven tot financiële dienstverlening. Uitleners helpen vluchtelingen en ontheemden bijvoorbeeld een zaak te openen, een opleiding te volgen en hun kwaliteit van leven te verbeteren.
Je kunt vluchtelingen die om welke reden ook gevlucht zijn een nieuwe kans geven. Wij en zij, zijn je dankbaar voor je hulp.
Foto top: Timor-leste's voedselproductie wordt waarschijnlijk het meest beïnvloed door verandering van de regenval in Zuidoost-Azië
