Toegang tot financiële middelen is van cruciaal belang voor vrouwelijke ondernemers wereldwijd

In 2015 voerde de Verenigde Naties de Sustainable Development Goals (Duurzame Ontwikkelingsdoelen) in, en een van deze doelen was om in 2030 gendergelijkheid en empowerment van vrouwen bereikt te hebben. Sindsdien is er op een aantal vlakken enorme vooruitgang geboekt, onder meer op het gebied van toegang voor vrouwen tot het onderwijs, op het gebied van gezondheidszorg en qua overlevingskansen.
Maar volgens het World Economic Forum's Global Gender Gap report uit 2022 komen we nog niet eens in de buurt van de tijdsplanning waarop de VN heeft ingezet. Hoewel het rapport uit 2020 nog voorspelde dat de kloof tussen de genders in minder dan 100 jaar zou worden gedicht, blijkt nu uit de meest recente cijfers dat de situatie verslechtert. Er wordt nu uitgegaan van een periode van 132 jaar voordat het doel bereikt wordt. Op het gebied van economische participatie en kansen duurt het naar verwachting zelfs nog langer, 151 jaar, voordat gendergelijkeid wordt bereikt. Dat betekent dat de verschillen tussen mannen en vrouwen nog generaties lang voortduurt.


Wereldwijd daalt gendergelijkheid op het gebied van arbeidsparticipatie al vanaf 2009 langzaam. Maar deze trend zette sneller door in 2020 door de COVID-19 pandemie, eerdere voortuitgang werd teniet gedaan. Volgens de Wereldbank participeert op dit moment zo’n 50 % van de vrouwen op de arbeidsmarkt, vergeleken met 80% van de mannen.



Afgelopen jaar is het werkeloosheidscijfer gegroeid, dit blijft stelselmatig hoger voor vrouwen. Als de huidige crisis op het gebied van verhoogde kosten voor levensonderhoud doorzet, is het aannemelijk dat dit vrouwen meer raakt dan mannen, aangezien vrouwen nog steeds minder verdienen en dus ook achterblijven op het gebied van welvaart.

Ook hebben vrouwen onvoldoende toegang tot financiële middelen, wat bijdraagt aan economische ongelijkheid. Meer dan 740 miljoen vrouwen hebben geen bankrekening. In 72 landen is het voor vrouwen zelfs verboden een bankrekening te openen en hebben ze geen recht op krediet.

Oplossingen voor gelijke financiële toegang

Wakibi wil samen met partner Kiva en ons wereldwijde ecosysteem van Lending Partners deze kloof dichten. Daarom gaat  80% van alle leningen naar vrouwen. Sinds 2005 hebben wij samen 1,8 miljoen vrouwen geholpen met een totaalbedrag van USD 1,4 miljard aan leningen. Dit werd mogelijk gemaakt door de steun van 2,1 miljoen uitleners.

Leningen helpen vrouwen de obstakels te overwinnen bij toegang tot financiële middelen. Maar de impact van de leningen reiken verder dan alleen het geleende bedrag. Volgens de 60 Decibels' Microfinance Index, waar 14 'Lending Partners' aan deelnamen, geeft 73% van de leners van een microkrediet aan dat het inkomen voor hun huishouden is verhoogd. Maar liefst 88% geeft aan dat ook hun kwaliteit van leven is verbeterd. En 34% van die groep zegt zelfs dat de kwaliteit van leven sterk verbeterd is. 



Maar vrouwen blijven systematisch tegen financiële uitdagingen aanlopen. We noemen er een paar en geven aan wat Wakibi samen met Kiva en onze 'Lending Partners' eraan doen deze uitdagingen weg te nemen.

Microkredieten zorgen voor financiering van bedrijven die door vrouwen worden gerund
Bijna overal ter wereld, ook in veel rijkere landen, lenen vrouwen minder vaak geld om een agrarisch bedrijf of een ander soort onderneming te starten of uit te breiden.
Dit komt doordat veel vrouwen niet voldoen aan de eisen om op de traditionele manier geld te lenen. Denk bijvoorbeeld aan het hebben van een onderpand of een kredietverleden. Zo’n 80% van de bedrijven die gerund worden door vrouwen en die behoefte hebben aan een krediet kunnen helemaal geen krediet, of een te laag krediet afsluiten. Dit staat gelijk aan een totale behoefte van 1,7 miljard dollar. Het gebrek aan kredietmogelijkheden heeft een onevenredig effect op vrouwen. Vrouwen bezitten namelijk zo’n 23% van zowel de micro ondernemingen als van het midden- en kleinbedrijf. Maar het aandeel van deze bedrijven in de totale kredietbehoefte loopt op tot 32%.

Veel financiële dienstverleners zijn huiverig om leningen te verstrekken aan kleine bedrijfjes, die zij als riskant bestempelen. Dat betekent dat bedrijfjes gerund door vrouwen, die vaak kleiner zijn dan bedrijven die door mannen worden bestierd, weinig mogelijkheden hebben.



Wakibi wil samen met Kiva en onze 'Lending Partners' in deze behoefte voorzien. Uit de Microfinance Index blijkt dat meer dan de helft van de leners door microkredieten toegang krijgen tot hun allereerste lening. Dit geldt al helemaal voor vrouwen en mensen met een laag inkomen. Wereldwijd geeft 62% van de vrouwen aan dat het lastig was een goed alternatief te vinden voor een microkrediet, dit geldt voor 53 % van de mannen.

Ondanks obstakels bij toegang tot financiering is de kans groter dat vrouwen de lening afbetalen.
Hoewel het voor vrouwen moeilijker is toegang tot financiering te krijgen, is de kans groter dat zij hun leningen afbetalen. Volgens gegevens van Kiva is het aantal leningen dat is afbetaald door vrouwen hoger in alle sectoren. De Microfinance Index toont dat 73% van de vrouwen het terugbetalen als ‘geen probleem’ omschrijven, tegenover 67% van de mannen.

De loonkloof tussen mannen en vrouwen blijft ook bestaan omdat vrouwelijke ondernemers zich meer in de lager betaalde sectoren bevinden. Overal ter wereld ondervinden vrouwen dat ze minder verdienen dan mannen. Waar opleiding en werkervaring minder van belang zijn geworden in het verklaren van de loonkloof, zijn juist beroep en branche belangrijker geworden.

Genderstereotypen en andere obstakels weerhouden vrouwen van beroepen die traditioneel gedomineerd worden door mannen, waardoor ze eerder in de zogeheten zorgberoepen terechtkomen. Deze beroepen worden vaak gezien als beroepen waar geen vaardigheden voor nodig zijn, of alleen zogeheten 'soft skills', en de banen zijn lager betaald. 



Dit onderscheid tussen genders in werksectoren is met name van belang als het gaat om de loonkloof in het ondernemerschap. Vrouwen zijn geneigd bedrijfjes te starten in andere sectoren dan mannen. En de sectoren waar vrouwen de overhand hebben maken minder winst.

In veel landen zijn vrouwen met name actief met eigen bedrijfjes in de retail- en servicesector, zoals gezondheidszorg, scholing en sociale diensten. Deze diensten behoeven een lagere investering en groeien langzamer in vergelijking met werkzaamheden in productie, bouw en mijnbouw.

Gegevens van de Wereldbank laten zien dat vrouwen die werkzaam zijn in een door mannen gedomineerde sector 66% meer winst maken dan vrouwen die in de zogeheten ‘vrouwensectoren’ werkzaam blijven.

• Mannen in sectoren waar het meeste mannen werken verdienen het meest;
• Vrouwen in sectoren waar voor het overgrote deel vrouwen werken verdienen het minst;
• Vrouwen in sectoren waar met name mannen werkzaam zijn en mannen die werken in sectoren waar met name vrouwen werkzaam zijn vallen in de middeninkomens.

De gegevens die Kiva heeft over loonontwikkeling laten dit verschil ook zien. Er worden aanzienlijk meer leningen verstrekt aan vrouwen dan aan mannen in de sectoren kinderopvang, handvaardigheid, naaien en stoffen. Het is onwaarschijnlijker dat vrouwen leningen afsluiten voor bedrijfjes in de van oudsher door mannen gedomineerde sectoren als technologie, reparatiewerkzaamheden, houtbewerking en groothandels.

Lagere inkomsten vanuit het bedrijf kunnen een reden zijn voor het feit dat vrouwen leningen afsluiten. De leningen zijn over het algemeen lager dan de leningen die mannen afsluiten, dit geldt voor alle sectoren.



Hoewel het werk lager betaalt, zijn veel van de sectoren waar vrouwen in werkzaam zijn, essentieel voor de maatschappij. Denk aan de zorg, zowel voor volwassen als voor kinderen, en aan voedselvoorziening. Van de leningen aan vrouwen was bijna een kwart in de voedselsector, en 6 van de 10 activiteiten hadden iets te maken met voedsel. Dit impliceert dat vrouwen een belangrijke bijdrage leveren aan de voedselzekerheid in hun gemeenschap en daarbuiten.

Gebrek aan toegang tot financiering draagt bij aan lagere inkomens als gevolg van lagere productiviteit

Sectoren die gedomineerd worden door mannen zijn over het algemeen kapitaalintensiever. Dat houdt in dat ze hogere investeringen en meer materiaal nodig hebben om te beginnen. Bedrijven die minder kapitaal nodig hebben behalen vaak niet hetzelfde rendement. Dit draagt weer bij aan het lagere inkomen van vrouwen.

In de landbouw kan verschil in geslacht ook een rol spelen bij de toegang tot productieve input, waaronder grond, grondstoffen, halffabricaten, brandstof en krediet. Die verminderde toegang kan dan weer leiden tot een verschil in inkomsten door lage productiviteit. Studies hebben aangetoond dat als verschil in gender een rol speelt deze verschillen vaak verdwijnen wanneer rekening wordt gehouden met die toegang.

Dit wordt ondersteund door gegevens van Kiva die aantonen dat als vrouwen toegang krijgen tot financiële middelen ze vaak succesvol zijn. Er is iets meer kans dat ze hun lening ten behoeve van landbouw bijvoorbeeld terugbetalen dan dat mannen dat doen (97,05% versus 95,7%).

Leningen voor bedrijfsmiddelen kunnen inkomen en productiviteit verhogen

Volgens onderzoek naar Kiva’s partner NWTF, uitgevoerd door 60 Decibels, leiden leningen bedoeld voor bedrijfsmiddelen, denk aan machines of materiaal om een bedrijf te starten of te laten groeien, tot een hoger inkomen vergeleken met leningen die afgesloten worden voor werkkapitaal (voorraad of grondstoffen). 21% van de leners bij NWTF die leningen voor machines of materiaal afsloten melden dat hun inkomen substantieel is verhoogd. Van degenen die een lening voor werkkapitaal afsloten was dit 15%. Er is meer onderzoek nodig, maar wellicht is het zinvol vrouwen te helpen bij de aanschaf van groot, duur materiaal. De manier om hen te helpen hun inkomen te verhogen.



Dit was zeker het geval voor Margarida, een commerciële boerin met een kleinschalig bedrijf. Margarida ontving een lening via Wakibi's samenwerking met iDE Mozambique. Zij streven ernaar vrouwelijke boeren die een landbouwbedrijf willen starten of laten groeien te ondersteunen.

Met haar eerste lening bij Wakibi, ter hoogte van USD 2.500, kocht Margarida zeven kassen waardoor het mogelijk werd goede kwaliteit groenten te verbouwen. Door de kassen verminderde de invloed van klimaatverandering op haar oogst. Om de productiviteit te verhogen, sloot ze nog een lening af en kocht ze een tractor. De tractor hielp bij het verhogen van de productiviteit van haar tuinbouwactiviteiten en bij het uitbreiden van haar landbouwgebied. Haar derde lening gebruikte ze voor een tractor die ze op de boerderij gebruikt en die ze verhuurt aan andere kleinschalige boeren in de buurt. Margarida heeft te kampen met veel uitdagingen als gevolg van klimaatverandering, zoals zware regenval, harde wind en cyclonen, maar ze heeft haar leningen altijd terugbetaald, en zelfs op tijd. Nu heeft ze haar vierde lening ter waarde van USD 25.000 afgesloten, 10 keer zoveel als haar eerste lening. Dit toont aan dat ze in staat is geweest haar bedrijf te laten groeien nu ze gelijke kansen heeft op financiering voor het materieel dat ze nodig had om door te groeien.

30% van de leningen van Kiva gaat naar vrouwen in van oudsher door mannen gedomineerde sectoren. Dit helpt ze om een bedrijfje op te bouwen in sectoren waar meer geld verdiend kan worden. Toegang tot kapitaal en leningen kan vrouwen helpen de overstap te maken naar meer winstgevende sectoren die van oudsher door mannen worden gedomineerd.

In ontwikkelde landen hebben vrouwen die werken in sectoren waar met name mannen werken, meer kans om groepsleningen of leningen bij een bank af te sluiten om daarmee een bedrijf te starten ten opzichte van mannen in diezelfde sectoren. Vrouwen die succesvol zijn geworden in deze sectoren behoren waarschijnlijk tot een unieke groep, ze hebben de mogelijkheid gekregen een lening af te sluiten om zo’n bedrijf te starten en uit te breiden.



Dit toont maar weer aan hoe belangrijk het is dat Wakibi en haar partners vrouwen die leningen in deze sectoren zoeken weten te bereiken. Van Wakibi's leningen aan vrouwelijke ondernemers gaat 30% naar vrouwen in de ‘mannelijke sectoren’ zoals landbouw, groothandels, transportbedrijven, productiefaciliteiten en aannemersbedrijven.



De sector van waaruit de meeste leningen door vrouwen terug worden betaald is de transportsector, dit laat nog maar eens zien dat vrouwen die toegang hebben tot financiering ook in staat zijn er een succes van te maken.

Meer dan een lening

Naast het verlenen van toegang tot kapitaal verhogen veel Wakibi 'Lending Partners' hun impact ook door het leveren van aanvullende diensten. Zo helpen ze hun cliënten hun bedrijf te laten slagen. Een voorbeeld hiervan is MiCrédito, zij verzorgen kleine leningen aan bedrijven in Nicaragua die anders geen betaalbare leningen zouden kunnen afsluiten om te groeien. MiCrédito werkt met bedrijven die eigenlijk al te groot zijn voor microfinanciering, maar te klein voor traditionele banken. Als deze bedrijven groeien dan zorgen ze voor werkgelegenheid en maken ze gemeenschappen sterker.

Ook biedt MiCrédito opleidingen op financieel gebied om hun klanten te helpen de bedrijven gezond te houden en te laten groeien. Een van hun klanten, Eva Margarita van 62, van origine een accountant voor agrarische bedrijven, kon met een lening van MiCrédito een succesvol bedrijf in de transportsector starten. Ze wilde transportroutes naar afgelegen gebieden faciliteren, zo kon ze mensen de kans geven hun producten op de markt te verkopen zonder lange afstanden te hoeven lopen. Met een lening van USD 20.000, mogelijk gemaakt door Wakibi en Kiva uitleners, kon ze een bus aanschaffen en een waardevolle dienst bieden in die afgelegen gebieden. In de nabije toekomst wil ze nieuwe voertuigen aanschaffen om nog meer transportroutes te openen en daarmee ook werkgelegenheid verschaffen. Zonder de lening zou Eva de overstap naar de transportsector niet hebben kunnen maken en dus ook haar winstmarges niet hebben kunnen vergroten.

Microkredieten helpen gendergelijkheid en financiële inclusiviteit te bevorderen

Instellingen voor microkredieten helpen overal ter wereld systematische ongelijkheid voor vrouwen te verminderen door toegang tot het financiële stelsel mogelijk te maken daar waar dit niet voorhanden is. Ook leveren ze aanvullende diensten om de vrouwen te helpen hun inkomen te verhogen. Wakibi is er trots op wereldwijd samen te werken met Lending Partners om zo de kwaliteit van leven voor miljoenen vrouwen wereldwijd te verbeteren.

Ben je geïnspireerd geraakt en wil je ook vrouwen helpen hun kwaliteit van leven te verbeteren? Neem hier dan eens een kijkje en word uitlener bij Wakibi!

Bron: Access to finance is critical to help women entrepreneurs around the world improve their earnings | Kiva