Dieper in de schulden door microkrediet? 5 vragen over nut en noodzaak van microfinanciering

Door Peter Blees op 20-6-2023

Impact van microkrediet

socialimpact

Microkredieten

Verstrekking van microkredieten staat niet altijd in een goed daglicht. Met enige regelmaat zijn er publicaties over groeiende schuldenlasten van leners, met negatieve gevolgen voor hun bedrijf of persoonlijke leven. Wakibi geeft antwoord op prangende vragen.

1. Je leest weleens dat microkredieten zich ontwikkelen tot een strop om de nek van leners. Klopt dat?

Recent was het in De Volkskrant weer eens raak met een artikel over schrijnende toestanden als gevolg van leningen in Cambodja. In dat land trekt het gebrek aan regelgeving geldschieters aan die op zoek zijn naar hoge rendementen. Zij geven in veel gevallen ook leningen tegen onderpand uit. De leenbedragen worden steeds hoger en hulporganisaties publiceren alarmerende rapporten over toename van gedwongen landverkoop, kinderarbeid en gedwongen migratie (bron: De Volkskrant, 12 april 2023).

Eerder kwamen ook vanuit India verhalen over ernstige gevolgen van woekerpraktijken. Helaas maken sommige organisaties misbruik van financieel analfabetisme en passen zij het concept ‘microfinanciering’ toe om er zelf beter van te worden. Maar dat betekent natuurlijk niet dat het concept niet deugt.

Voor alle duidelijkheid: de in het Volkskrant-artikel genoemde banken Alcede en Amret zijn geen fieldpartners van Wakibi en onze Amerikaanse partnerorganisatie Kiva. Bovendien wordt van de microkredieten die via Wakibi en Kiva worden verstrekt maar liefst 98% zonder noemenswaardige problemen volledig terugbetaald.

2. Zijn microkredieten wel echt zo effectief in de bestrijding van armoede en verbetering van leefomstandigheden?

“Microfinanciering kan zeker helpen armoede te bestrijden, maar het is niet het enige middel en de effectiviteit is wel gebonden aan bepaalde voorwaarden. Het is goed om niet alleen een lening aan te bieden, maar bijvoorbeeld ook een training of een cursus.” Dat antwoord geeft Robert Lensink, hoogleraar financiering en financiële markten, in een interview op de website van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Volgens hem is het microkredieten van ‘overschatting naar onderschatting’ gegaan. Microkrediet kwam aan het eind van de vorige eeuw sterk in de belangstelling te staan. Het werd gezien als alternatief voor de traditionele ontwikkelingshulp die steeds meer onder vuur kwam te liggen. Muhammad Yunus, de oprichter van een sociale ‘dorpsbank’ in Bangladesh, stond aan de basis van het nieuwe verschijnsel. Hij kreeg er de Nobelprijs voor de Vrede voor. Microkrediet ontwikkelde zich tot ‘wondermiddel’, maar kreeg gaandeweg – ook door slechte ervaringen in meerdere landen – met kritiek te maken. Lensink is echter op grond van de resultaten van vele studies wel overtuigd van de mogelijkheid om met microkredieten arme mensen tot hogere welvaart te brengen.

Lees hier het volledige interview met Robert Lensink op de website van de RUG 

3. Hoe garandeert Wakibi (in samenwerking met Kiva) dat de lokale partnerorganisaties in ontwikkelingslanden ervoor zorgen dat de leners niet verder in de schulden terechtkomen?

Lokale microfinancieringsinstellingen (mfi’s) zijn voor Wakibi/Kiva erg belangrijk om het geld daadwerkelijk te verstrekken en de leners efficiënt te ondersteunen. Zij kennen de lokale bevolking en hebben jarenlange ervaring met financiering van de projecten. Kiva voert vanuit Amerika een uitgebreid boekhoudkundig onderzoek uit alvorens met een nieuwe partner in zee te gaan. Ze moeten bovendien aan een aantal minimumeisen voldoen, zoals twee tot drie jaar ervaring en minstens 1.000 actieve ondernemers van kredieten en diensten voorzien.

Kiva en Wakibi werken niet samen met organisaties die buitensporige rentes berekenen. De partners dienen bovendien volledig transparant te zijn over hun rentepercentages. Die zijn overigens wel beduidend hoger dan we in Nederland gewend zijn, onder meer door de hoge inflatiecijfers in de betreffende landen en door de forse kosten voor distributie en inning op het platteland.

Trainster van ondernemers in Guatemala

Wakibi-vrijwilliger Esther Claassen heeft in maart van dit jaar een bezoek gebracht aan Guatemala. Ze was onder de indruk van de zorgvuldige manier waarop de lokale fieldpartner van Wakibi te werk ging: “Met potentiële leners worden wel drie gesprekken gevoerd voordat een lening wordt verstrekt. Er wordt goed gekeken of de schuldenlast niet te groot wordt. Bovendien is er maandelijks een training en monitoring, dus de begeleiding en scholing van de ondernemers is echt optimaal. Bij een goed afbetalingsgedrag gaat het rentepercentage omlaag, ook dat is een positieve stimulans.”

4. Wat zijn dan de voordelen van microkredieten in ontwikkelingslanden?

Je helpt ondernemende mensen die niet of nauwelijks toegang hebben tot de commerciële kapitaalmarkt met een kleine lening. Dat heeft een grote positieve impact, niet alleen op henzelf, maar ook op hun kinderen en de lokale gemeenschap. Want microkredieten stimuleren economische groei en financiële zelfredzaamheid. Ze leiden vaak ook tot beter onderwijs en betere zorg voor meer mensen.

Bekijk hier de 9 voordelen ›

Ondernemer in een stoffenwinkel

5. Wat maakt het voor mij persoonlijk aantrekkelijk om microkredieten via Wakibi te verstrekken?

Dat kan natuurlijk per persoon verschillen. De grootste gemene deler is waarschijnlijk toch: ‘klein gebaar, grote voldoening’. Je kunt met een bedrag van 25 euro al een behoorlijke impact bereiken voor een persoon, een familie of een groep. Je maakt ondernemerschap mogelijk voor mensen die niet bij een bank kunnen lenen. En als het geld terugbetaald is, kun je het weer opnieuw uitlenen aan iemand anders. Zonder te pretenderen alle wereldproblemen hiermee op te lossen, denken we daarmee wel een goede bijdrage te leveren aan een beter leven voor veel mensen. En dat spreekt steeds meer mensen aan. In 2022 groeide het aantal actieve uitleners van Wakibi naar 3.000 en werd er bijna €1,9 miljoen euro uitgeleend aan ondernemers in 86 landen. Onze Amerikaanse partner Kiva kan nog veel indrukwekkender cijfers laten zien: totaal al 1,9 miljard dollar uitgeleend door 2,2 miljoen geldschieters aan 4,7 miljoen leners. Wil je ook meedoen en mensen uit de armoede helpen? Sluit je aan bij onze groeiende groep uitleners! 

Maak kennis met de ondernemers en hun projecten
Peter Blees

Misschien interesseert dit je ook?

Ghanese onderneemster Abigail (24) zelfredzaam dankzij een kleine lening

Net als veel anderen in Ghana kreeg Abigail een lening voor haar winkeltje. En net als veel anderen wil ze hiermee meer producten inkopen om haar winst te verhogen en meer te verdienen. Maar hier houden de vergelijkingen op. Abigail is namelijk een héle bijzondere jonge vrouw. In dit blog vertellen we haar verhaal. Een verhaal over gebroken gezinnen, het helpen van kinderen, doorzetten, vertrouwen en een ongekende vastberadenheid.
Het verhaal van Elpidia's succes dankzij een kleine lening van 650,-

Elpidia en haar familie waren de eerste inwoners van een nieuwe wijk in de gigantische gemeente Soledad in Colombia. Om aan de behoeften van haar familie en de nieuwe buurt te voldoen, opende Elpidia een winkeltje vanuit haar huis. Wanneer we Elpidia vragen hoe haar winkel is ontstaan, is ze vol lof voor haar familie. “Ik had dit nooit had kunnen doen zonder de steun en motivatie van mijn zus en mijn nicht” vertelt Elpidia, “Zonder hen had ik dit nooit gedurfd. Zij kwamen ook met het idee om een microkrediet aan te vragen.”
Help ondernemers met lef tijdens de Dag van de Ondernemer

Ondernemers zijn overal ter wereld van enorme waarde: ze creëren groei, banen en welvaart. Daarom staan wereldwijd de ondernemers in de spotlights in de derde week van november. In Nederland is vrijdag 19 november de Dag van de Ondernemer. Want door ondernemers te bedanken voor hun lef en inzet, inspireren we anderen om ook de stap naar ondernemerschap te zetten. Een stap die we vanuit Wakibi graag makkelijker maken door hen met microkredieten te ondersteunen.
Zelfredzaamheid van vrouwen in Guatemala een stap dichterbij

Gendergelijkheid en zelfredzaamheid van vrouwen zijn steeds duidelijker de belangrijkste hulpmiddelen om wereldwijd belangrijke stappen te kunnen maken in het terugdringen van armoede. De vrouw speelt zo’n belangrijke rol aangezien zij door initiatief en vindingrijkheid beter dan mannen in staat blijken te zijn om kansen om te zetten in blijvende vooruitgang voor hun gezin en de gemeenschap waarin zij leven. Fundacion Namaste Guatemeya is een lokale partner, welke zich specifiek richt op het ondernemerschap van vrouwen in plattelandsgebieden. Fundacion Namaste is opgericht in 2004 en richtte zich oorspronkelijk op het verstrekken van subsidies voor verschillende projecten, waaronder financieel onderwijs en het verschaffen van kredietproducten, met als doel gemarginaliseerde vrouwen te helpen. Binnen een paar jaar breidde de organisatie zich uit en werd het Namaste Business Development Program (NBDP) gelanceerd.
Innovatie: Schoon water om levens te redden

In Nederland vinden we schoon drinkwater vanzelfsprekend, maar iedereen die weleens buiten Nederland komt weet heel goed dat je niet zomaar in elk land het water rechtstreeks uit de kraan kan drinken. Wereldwijd drinken op dit moment bijna 800 miljoen mensen onveilig, ongefilterd water. Besmet water kan onder andere leiden tot diarree. Wat veel mensen zich niet goed beseffen is dat diarree als gevolg van het drinken van vervuild water jaarlijks de dood van meer dan 2 miljoen mensen als gevolg heeft, waarvan het grootste deel kinderen. Wist je dat dit aantal hoger is dan het totaal aantal levens dat jaarlijks wordt opgeëist door aids, malaria en mazelen tezamen?
Onder de loep: Het belang van de Kiva fellow

Een nog niet eerder besproken rol binnen onze microfinancieringsketen is die van de Kiva fellow. Kiva biedt een groot aantal individuen de kans om hun specifieke vaardigheden in te zetten als ogen en oren in het veld, waarbij zij nauw samenwerken met microfinancieringsinstellingen en andere lokale partners in meer dan 60 landen over de hele wereld. De Kiva Fellowship is een vrijwilligerspositie met als doel de positieve impact van de keten waar Wakibi deel van uitmaakt sterk uit te breiden en te verstevigen.
Microkrediet als hulpmiddel voor duurzame wederopbouw Filipijnen

De afgelopen dagen zijn wij allen via diverse media geconfronteerd met het noodlottige resultaat van de tyfoon Haiyan, welke een verwoestende impact heeft gehad op de Filipijnen. Overal ter wereld zijn inzamelingen begonnen om de noodzakelijke directe hulp te kunnen bieden. Het meest belangrijk op dit moment is schoon drinkwater, voeding en medische zorg. Maar daarna zal het land deels weer vanuit niets opgebouwd moeten worden. Hiervoor is duurzame steun nodig. Wakibi gelooft dat microfinanciering een krachtig middel is om de bevolking van de Filipijnen te helpen in de wederopbouw van hun ondernemingen, hun land en hun leven en hen uiteindelijk weer zelfredzaam te maken.
Innovatie: verbeterde gezondheid door een veilige, betaalbare en zuinige kookhaard

De meest gevaarlijke activiteit voor een vrouw in een ontwikkelingsland is koken voor haar gezin… Ja, je leest het goed. Wereldwijd worden ongeveer 3 miljard mensen blootgesteld aan de negatieve effecten van onveilige haarden en kachels, die worden ingezet voor het bereiden van maaltijden, het wassen van kleding en het vervaardigen van drinkbaar water. Bijna 4 miljoen mensen sterven per jaar voortijdig aan ziekten die het gevolg zijn van luchtverontreiniging binnenshuis. Dit is acht maal zoveel als het aantal mensen dat sterft aan malaria. StoveTeam International (STI), een nieuwe lokale partner in Latijns-Amerika, is een non-profitorganisatie die er naar streeft om op effectieve wijze grote mondiale gezondheidsproblemen aan te pakken door middel van veilige en betaalbare kookhaarden.
Update Filipijnen: hoe gaat het met de leners en lokale partners?

De verwoestende werking die de tyfoon Haiyan op 8 november dit jaar heeft gehad op de Filippijnen heeft een immens effect gehad op haar bevolking. Er is in de afgelopen dagen veel inspanning geleverd om te achterhalen hoe het met de leners en de lokale partners in de getroffen gebieden gaat. In onderstaande tekst willen we die updates delen, willen we onder de aandacht brengen wat de gevolgen zijn op de lopende leningen en willen we aangeven wat alternatieve manieren zijn om te kunnen blijven helpen.
Nieuwjaarsvoornemens op humanitair niveau: uitroeien van armoede en honger

Het nieuwe jaar is begonnen en dat is het moment om je goede voornemens in de praktijk te gaan brengen. Velen van ons kijken terug op het oude jaar of al vooruit naar de toekomst, als inspiratie om een verbeterde wending aan het leven te geven. Afvallen, sporten, stoppen met roken, vaker je familie bezoeken, of wat dacht je van een bijdrage leveren aan de humanitaire doelen van onze wereldleiders? Maar wist je dat je als lid van Wakibi al bijdraagt aan dat laatste? In dit eerste artikel uit een nieuwe serie zullen we een kijkje nemen in de Millenium Development Goals van de Verenigde Naties en bepalen hoe Wakibi leningen bijdragen aan het aanpakken van deze doelstellingen.
De impact van een microkrediet op het leven van Safoura uit Mali

De 46-jarige Safoura woont in Dieli, een klein dorpje op het platteland van Mali. Twaalf jaar geleden overleed haar man. Als alleenstaande moeder van zeven kinderen was het leven op zijn zachtst gezegd vol uitdagingen. Al van jongs af aan handelt Safoura in etenswaar, net als haar moeder vroeger deed. Ze koopt rijst, uien, pasta, fruit en granen tegen een zo voordelig mogelijke prijs op een markt ongeveer 50 km verderop. Daarna verkoopt ze haar waren met wat winst op drie lokale markten.
Microkrediet is geen wondermiddel

Microkrediet lijkt zo simpel en voor de hand liggend: armoede bestrijden door leningen te verstrekken aan mensen die geen toegang hebben tot financiële diensten. Toch is de praktijk weerbarstiger. Microfinanciering is geen wondermiddel voor armoedebestrijding. Het slagen van dit soort projecten valt of staat met de juiste begeleiding, concentratie van activiteiten en samenwerking. Professor in microfinanciering aan de Nyrenrode Business University Dr. Ir. Gert van Dijk, legt uit.
Microkrediet: een steentje dat een hele vijver in beweging zet

Wie kent niet het machteloze gevoel dat je - op reis in een ontwikkelingsland - bekruipt als je de de leefomstandigheden van sommige locals ziet? Mensen die blijmoedig keihard werken om hun gezin te eten te geven en ook nog jou als rijke westerling met een glimlach welkom heten. Het raakt je in je hart. Je zou ze het liefst allemaal willen ondersteunen, wetend dat deze mensen vaak niet in aanmerking komen voor een lening via de bank en er dus nauwelijks in slagen uit de armoede te geraken. Voor deze mensen betekent een microkrediet een stap op de weg omhoog.
Met eigen ogen zien wat microkredieten betekenen voor ondernemers in Kosovo

Met eigen ogen zien wat microkredieten betekenen voor ondernemers die gesteund worden via Wakibi. Dát was de insteek van Mirte en Mart, oprichters van Social Wheels, het platform waarmee ze sinds 2020 kampeerbusjes verhuren en met een deel van de opbrengst Wakibi steunen. Het doel van deze enthousiaste uitleners is nog veel meer mensen te inspireren om anderen te helpen. Hun eigen inspiratie halen ze vooral uit mooie ontmoetingen en dus reisden ze zelf afgelopen december af naar Kosovo om daar te spreken met de KIVA-partner KosInvest en lokale ondernemers.
Social Wheels reist langs Wakibi-projecten in Albanië

Met eigen ogen zien wat microkredieten betekenen voor ondernemers die gesteund worden via Wakibi. Dàt was de insteek van Mart en Mirte, oprichters van Social Wheels, het platform waarmee ze sinds 2020 kampeerbusjes verhuren. Met een deel van de opbrengst steunen ze Wakibi met als bijkomend doel om nog veel meer mensen te inspireren om anderen te helpen. Hun eigen inspiratie halen ze vooral uit mooie ontmoetingen en dus reisden ze zelf in december 2021 af naar Oost Europa om daar te spreken met KIVA-partner Agro & Social Fund (ASF) en lokale ondernemers.
Ambassadeur van het Women Empowerment Fonds, Sylvia Siertsema bezoekt vrouwelijke ondernemers in Guatemala

Dankzij de microkredieten van Wakibi kunnen elk jaar honderden ondernemers hun bedrijf starten, voortzetten of zelfs laten groeien. Een microkrediet geven is eenvoudig: op de website van Wakibi kies je een project, je maakt geld over, en voilà, een ondernemer is weer een stukje geholpen. Maar wat doen ondernemers met zo’n microkrediet? En wat doet zo’n microkrediet voor ondernemers? Ambassadeur van het Women Empowerment Fonds en voormalig directeur van Wakibi, Sylvia Siertsema wilde dat weleens met eigen ogen zien. Eind oktober reisde zij af naar Guatemala om een aantal ondernemers te bezoeken.
Microkredieten in de spotlight

Hoewel het concept van microfinanciering al enkele decennia bestaat, krijgt het de laatste jaren steeds meer positieve aandacht. En dat is niet voor niets. Microkredieten zorgen namelijk niet alleen voor grotere (economische) productiviteit, maar ook voor meer zelfvertrouwen bij de ondernemer. Daar komt nog eens bij dat niet alleen de ondernemer profiteert van de lening. De impact wordt óók gevoeld door de familie en de directe omgeving. Daarom is het deze week de week van het Microkrediet en staan we stil bij het belang én de impact van deze bijzondere leningen.
Empowerment van Latijns Amerikaanse vrouwen

Pro Mujer is een partner van Wakibi die actief is in Latijns en Zuid Amerika. De doelstelling van deze stichting is om vrouwen in Latijns en Zuid Amerika te steunen in hun empowerment. Daarvoor maakt Pro Mujer gebruik van een breed palet aan ondersteuningsmogelijkheden: van microkredieten tot trainingen in ondernemerschap en medische voorzieningen. Sylvia Siertsema, directeur fondsenwerving van Wakibi, en Inge Jansen, vrijwilliger bij Wakibi, spraken met CEO Carmen Carrea en CLO Alexandra Blanco in Amsterdam.
De impact van een microkrediet op het leven van vluchteling Najah

Najah woont met haar vijf kinderen in een vluchtelingenkamp op de Westelijke Jordaanoever bij Jericho. Haar man woont en werkt het grootste deel van de week in Israël. Najah runt het huishouden. Met behulp van microkredieten heeft ze een bedrijf opgezet waarmee ze haar naam eer aan doet. Najah betekent namelijk ‘succes’ in het Arabisch. Ze runt een succesvolle onderneming door schapen en geiten te fokken voor de verkoop van melk en vlees.
Empowerment van Latijns Amerikaanse vrouwen

Pro Mujer is een partner van Wakibi die actief is in Latijns en Zuid Amerika. De doelstelling van deze stichting is om vrouwen in Latijns en Zuid Amerika te steunen in hun empowerment. Daarvoor maakt Pro Mujer gebruik van een breed palet aan ondersteuningsmogelijkheden: van microkredieten tot trainingen in ondernemerschap en medische voorzieningen. Sylvia Siertsema, directeur fondsenwerving van Wakibi, en Inge Jansen, vrijwilliger bij Wakibi, spraken met CEO Carmen Carrea en CLO Alexandra Blanco in Amsterdam.
Maak ook social impact tijdens je vakantie

Wakibi-uitleners hebben één ding gemeen: zij voelen zich betrokken bij andere mensen overal ter wereld. Een deel van hen gaat graag zelf op avontuur om kennis te maken met andere culturen. Maar of je nu dichtbij blijft of juist naar de andere kant van de wereld gaat, social impact maken kan tijdens elke vakantie. De trend van reizen met social impact betekent dat je nieuwe culturen ontdekt en tegelijkertijd bijdraagt aan de lokale economie en het beschermen van de natuur op de plek waar je bent.
Opbrengsten online collecteweek voor het Women Empowerment Fonds bekend

Ruim een miljard vrouwen wereldwijd heeft weinig tot geen toegang tot financiële systemen. Het is voor ondernemende vrouwen in ontwikkelingslanden daardoor extra moeilijk om een bedrijf te starten en zelfredzaam te worden. Om die reden zamelde Wakibi in de week van Internationale Vrouwendag - 3 tot 9 maart – geld in voor het Women Empowerment Fonds via een online collecte. Iedereen kon een bijdrage leveren door online te doneren, of een eigen collectebus aan te maken.
Opbrengsten online collecteweek voor het Women Empowerment Fonds bekend

Ruim een miljard vrouwen wereldwijd heeft weinig tot geen toegang tot financiële systemen. Het is voor ondernemende vrouwen in ontwikkelingslanden daardoor extra moeilijk om een bedrijf te starten en zelfredzaam te worden. Om die reden zamelde Wakibi in de week van Internationale Vrouwendag - 3 tot 9 maart – geld in voor het Women Empowerment Fonds via een online collecte. Iedereen kon een bijdrage leveren door online te doneren, of een eigen collectebus aan te maken.