Sociale meerwaarde: Lenen aan ondernemers in voormalige conflictgebieden

Door Redactie Wakibi op 5-3-2014

Impact van microkrediet

Over Wakibi

Wakibi richt zich met haar microkredieten op het creëren van sociale meerwaarde. Door middel van leningen geven we ondernemers in minder kansrijke situaties een eerlijke kans. Veel leningen gaan naar gebieden waar extreme armoede heerst, maar ook naar voormalige conflictgebieden. Juist in deze gebieden kan microfinanciering het verschil maken voor ondernemers.

De leningen die via Wakibi kunnen worden gefinancierd richten zich sterk op sociale meerwaarde. Deze vorm van microfinanciering kan ondernemers helpen die op andere wijze moeilijk of onmogelijk aan financiële middelen kunnen komen. Veel van de leningen gaan naar ondernemers in landen waar extreme armoede heerst. Maar in voormalige conflictgebieden is de situatie vaak nog moeilijker. Ook in die gebieden kan microfinanciering een belangrijke rol spelen, vooral als middel bij het opstarten van kleine ondernemingen. Waarom is dat zo?

Eigenschappen van voormalig conflictgebieden
Typerend voor de problemen in voormalige conflictgebieden is onder andere dat er weinig banen beschikbaar zijn en er vooral onder jongeren veel werkeloosheid is. Daarnaast functioneren direct na een gewapend conflict de banken nog niet, zijn er nauwelijks overheids- en sociale voorzieningen en is het juridische klimaat vaak nogal onduidelijk. Microfinanciering kan dan een belangrijke rol spelen, omdat door deze omstandigheden de reguliere vormen van financiering ernstig worden bemoeilijkt. Microfinanciering kan helpen om mensen te ondersteunen als zij hun leven weer op willen bouwen, door bijvoorbeeld zelf te gaan ondernemen. De volgende video gemaakt door IFC (International Finance Corporation, een onderdeel van de Wereldbank) vertelt over de rol die microfinanciering speelde in de wederopbouw van Bosnië Herzegovina.




Eenzelfde verhaal kan ook verteld worden over Georgië. De video hieronder toont hoe microfinanciering geholpen heeft, maar laat ook zien op welke manier organisaties zoals onze lokale partners mensen begeleiden en opleiden als zij een onderneming willen starten.




Voorwaarden voor succes
Om microfinanciering tot een succes te laten worden in voormalige conflictgebieden moet wel aan een aantal voorwaarden worden voldaan. De aanwezigheid van een stabiel politiek klimaat en enige economische activiteit zijn belangrijke uitgangspunten voor onze lokale partners om hun werk goed te kunnen doen. Maar conflicten hebben vaak ook andere gevolgen die het werk van onze partners bemoeilijken. Zo is er nogal eens sprake van vluchtelingenstromen, is er veel wantrouwen en zijn er meestal ook spanningen tussen bevolkingsgroepen. Na een gewapend conflict zijn mensen vaak getraumatiseerd en is er van hun zelfrespect soms bitter weinig meer over. Dat maakt het werk ook voor microfinancieringsinstellingen (MFI’s) niet gemakkelijk. Toch zijn onze partners vaak de eerste financiële instituten die in dit soort gebieden weer aan het werk gaan.


Ervaringen uit het veld
Het werken in voormalige conflictgebieden vraagt wel extra aandacht van onze partners. Op een weblog van Kiva (de organisatie waar Wakibi haar leningen van betrekt) vertelt vrijwilliger Kathy Guis haar ervaringen, waarvan we er hieronder enkele hebben samengevat:

Lokale partners moeten hogere voorzieningen treffen:
Om er op voorbereid te zijn dat leningen in de toekomst misschien niet terugbetaald zullen worden, zal een microfinancieringsinstelling geld apart zetten om de eventuele verliezen te dekken. Gewoonlijk zal een bepaald percentage (10% bijvoorbeeld) apart gezet worden voor leningen die meer dan dertig dagen te laat zijn. Voor leningen die meer dan zestig dagen te laat zijn, zal 20% apart gezet worden, voor leningen die meer dan negentig dagen te laat zijn 30%, etc.


Lokale partners versterken hun vestigingen:
In conflictsituaties is het zaak er voor te zorgen dat je geld, dossiers en personeel veilig is. In een land dat net een revolutie heeft gekend zal een potentieel partner genoodzaakt zijn haar vestigingen te versterken, vanwege de toename van wapens en veelvoorkomende criminaliteit. Het kost nogal wat om tientallen vestigingen van zwaardere kluizen te moeten voorzien. Maar een alternatief is er niet.

Lokale partners zoeken een evenwicht tussen opereren in moeilijke gebieden en de noodzaak voor sterke interne controle:
Medewerkers in hun eentje naar vluchtelingenkampen sturen om leners uit te betalen en geld op te halen kan gevaarlijk zijn. Ook voor de leners. Medewerkers lopen de kans beroofd te worden. Of erger nog ze kunnen het geld zelf in hun zak stoppen zonder dat iemand het merkt, omdat de leners geen contact hebben met medewerkers van de lokale vestigingen. Je kunt je moeilijk voorstellen dat mensen misbruik maken van dit soort omstandigheden, maar in moeilijke tijden gebeurt het echt. Het is dan dus beter om medewerkers niet alléén op pad te sturen.

Lokale partners trainen hun medewerkers in vreedzame conflicthantering:
In oorlogsgebieden zullen opgelopen trauma’s en angst er voor zorgen dat er eerder onenigheid en geweld ontstaat. Veel lokale partners in voormalige conflictgebieden kiezen er daarom voor om hun medewerkers te trainen in vreedzame conflicthantering. Soms worden dat soort trainingen zelfs ook aan leners aangeboden.



Tot slot
Het is niet eenvoudig voor onze partners om in voormalige conflictgebieden te werken, maar ze doen er belangrijk werk. Conflicten maken alles dat te maken heeft met zaken doen, duur, gevaarlijk en moeilijk. De gevolgen van conflicten voor het runnen van een MFI variëren van heel alledaagse zaken (bijvoorbeeld: aan de juiste spreadsheets zien te komen) tot cruciale zaken (zoals afwegingen tussen de veiligheid van medewerkers en het verloren gaan van terugbetalingen). Het is erg indrukwekkend om te zien hoe zowel MFI’s als leners onder dit soort onvoorstelbare omstandigheden door blijven gaan met werken, om zo te proberen in het onderhoud van hun gezinnen en gemeenschappen te voorzien.

Wakibi streeft ernaar om toegevoegde waarde te bieden door partnerschappen met organisaties onder de aandacht te brengen die zich extra inspannen om iets goeds te doen voor de gemeenschappen waar zij voor werken. Dat noemen we sociale meerwaarde. Misschien kunt u ook eens overwegen een lening te verstrekken aan leners in (voormalige) conflictgebieden. Klik hier voor meer informatie over Sociale Meerwaarde. Als u vragen of commentaar hebt over Sociale Meerwaarde of de betrokkenheid van Wakibi, mail dan naar support@wakibi.nl.

Bronnen:
[1] http://www.grameenfoundation.org/sites/grameenfoundation.org/files/pdf/09/MF_in_Conflict-Affected_Countries.pdf (2013)
[2] http://blog.kiva.org/kivablog/2013/12/09/microfinance-in-post-conflict-areas
[3] http://www.ft.lk/2014/01/21/microfinance-as-a-tool-for-empowering-conflict-affected-communities/ (2014)