Is duurzame visserij onbereikbaar?

Door Redactie Wakibi op 21-7-2016

Impact van microkrediet

Over Wakibi

Kan duurzame visserij een bevolking van meer dan zeven miljard mensen voeden? En hoe moet dat in de toekomst? 

Kan duurzame visserij een bevolking van meer dan zeven miljard mensen voeden? En hoe moet dat in de toekomst?

De groei van de wereldbevolking in de komende 20 jaar, en de groei van de economie, maken een herbezinning op de visserij dringend noodzakelijk. Deze toename vraagt om duurzame visserij. En om de bereidheid tot samenwerking en het doen van concessies door heel veel partijen. 

Er bestaat een nauwe relatie tussen vis en honger in de wereld. Vis is een elementaire en populaire voedingsbron. Meer dan een miljard mensen zijn anno 2016 van vis afhankelijk als bron van eiwitten. Maar vis is niet alleen noodzakelijk om te kunnen overleven. Vis is ook favoriet bij beter gesitueerde consumenten die bewust eten. Ze zijn bereid om meer geld uit te geven om gezonder te eten. Naast deze twee factoren zijn er nog meer redenen waarom vis bovenaan staat op de lijst van handel in voedingsgrondstoffen.


Je kunt ook een tijd zònder vis.

Een andere manier om overbevissing en bijvangst te voorkomen, is om je gewoon te onthouden van het eten van vis en andere zeevruchten. Oceanografe Dr. Sylvia Earle, gerenommeerde mariene wetenschapper en National Geographic Explorer-in-Residence, suggereert dat mensen een pauze zouden moeten inlassen voor het eten van vis totdat we over meer kennis beschikken over hoe we gezonde vispopulaties kunnen beschermen.


National Geographic

"Persoonlijk ben ik gestopt met het eten van vis," legde ze uit aan National Geographic. "Ik weet gewoon te veel. Ik weet dat elke vis telt. Sommige vissen meer dan andere. Maar ik kan niet langer genieten van het eten van bijvoorbeeld tonijn, omdat ik besef hoe bedreigd deze soort is. Als we de waarde van de oceaan, en de gezondheid van de oceaan beseffen, zullen we begrijpen dat vissen van vitaal belang zijn voor het behoud van de integriteit van oceaansystemen, die op hun beurt de planeet in stand houden.

Veel mensen, gemeenschappen en naties blijven vertrouwen op vissen en andere waterdieren als bron van voedsel en grondstoffen. Om de visstand te behouden, moeten we overbevissing en bijvangst te beperken door middel van visserijbeheer. Het beheer van vispopulaties is geen gemakkelijke taak. Dit vereist samenwerking op alle niveaus van de overheid, van lokale gemeenschappen, en van landen over de hele wereld.
  

Enige terughoudendheid en souplesse zijn geboden als het gaat om de kleine zelfstandige visserij. Zevenendertig miljoen zelfstandigen zijn betrokken bij de visvangst, en minstens nog honderd miljoen in daaraan verwante banen.

Natuurlijk, verschillende belanghebbenden hebben verschillende perspectieven op de regeling van de visserij. Vissers zelf zijn geïnteresseerd in het behoud van hun middelen van bestaan, en dragen er tevens zorg voor dat de vispopulaties de komende jaren in stand blijven. Natuurbeschermers werken aan de bescherming van mariene- en zoetwatermilieus. Ze doen onderzoek naar naar visserij, en naar en andere menselijke activiteiten die wilde dieren in hun leefgebieden vernietigen”.

Duurzame visserij is een noodzakelijke reactie op destructieve, onhoudbare en wrede visserijpraktijken. Met het mariene populatieniveau op zo'n kritisch niveau, is het voor zelfs de meest gewetenloze profiteurs moeilijk om hun ogen af te wenden. Biodiversiteit organisaties over de hele wereld hebben lijsten ontwikkeld van zogenaamd 'goede vis' en 'slechte vis'. En van te vermijden vangpraktijken. Dit is een stap in de goede richting in termen van het herstellen van de schade aan mariene ecosystemen. Maar dit lost het probleem niet op.

Er zijn aanwijzingen dat de meeste zeedieren, vooral de grotere soorten, vaak gezien op menu's, niet snel genoeg herstellen van overbevissing. De vraag is domweg te groot. Het verlagen van de quota van de ene vissoort stelt vissers in staat om de druk op een andere vissoort op te voeren. De wereldwijde visvangst wordt geschat op 2,5 keer wat vispopulaties aan zouden kunnen . Het is duidelijk dat de enige duurzame manier om vis te respecteren is om helemaal geen vis meer te kopen of te eten. Er zijn voldoende alternatieven om aan eiwitten te komen.


Schandaal onder Nederlandse vlag: de super trawler FV Margiris

De FV Margiris is een bijna 9.500 ton grote supertrawler en het op een na grootste visserijschip ter wereld. Het schip is eigendom van de Nederlandse rederij Parlevliet Van der Plas en vaart onder Litouwse vlag. Deze vriestrawler kwam in 2012 in het nieuws vanwege plannen om er voor de zuidkust van Australië 18.000 ton horsmakreel en redbait mee te vangen. Dit leidde tot protesten, onder meer van Greenpeace . Ook Australische milieugroeperingen voerden actie tegen de komst van het schip en in het Australische parlement werden er vragen over gesteld. De federale regering kondigde daarna wetgeving aan, waarbij het vissen met supertrawlers in Australische wateren voorlopig werd verboden, in afwachting van de resultaten van nader wetenschappelijk onderzoek naar de effecten daarvan op de visstand en het zeemilieu. De plannen met de Margiris - inmiddels omgedoopt tot Abel Tasman - konden daardoor niet doorgaan.

De FV Margiris is een technologisch geavanceerd 142 meter lang schip dat werkt door het slepen van een 300 meter lang net over de oceaanbodem. Het net, dat bijna even lang als de Eiffeltoren hoog is, zuigt maar liefst 250 ton vis per dag dat aan boord wordt verwerkt en ingevroren. Het is gemakkelijk in te zien waarom milieuactivisten en kleine zelfstandige vissers zich zorgen maken over de impact ervan. De FV Margiris is onder vuur gekomen vanwege het vernietigen van internationale vispopulaties, met name in West-Afrika.


De mariene biodiversiteit en onze impact

Als we spreken over de mariene biodiversiteit, denken we aan alle biologisch leven in de kustgebieden en oceanen: micro-organismen, planten, dieren en hun ingewikkelde ecosystemen. Een 2010 census suggereert dit zou betrekking kunnen hebben meer dan een miljoen verschillende mariene soorten. Het is niet overdreven om te zeggen dat een groot aantal van deze soorten in crisis is. En het is ook niet overdreven om te zeggen dat de mens de schuld draagt. Het Amerikaanse Committee on Biological Diversity in Marine Systems zegt dat ook chemische verontreiniging en eutrofiëring, (vertaler: hiermee wordt het verschijnsel aangeduid dat door toevoer van een overmaat aan voedingsstoffen een sterke groei en vermeerdering van bepaalde soorten optreedt), en de wereldwijde klimaatverandering, een grote bedreiging vormen voor de mariene biodiversiteit.


Ruim 40 procent van wereldwijde visvangst is bijvangst 

Ruim 40 procent van de wereldwijde visvangst is bijvangst. Dat zegt het Wereld Natuur Fonds (WNF) op basis van schattingen van vangsten die niet worden gereguleerd. Volgens het WNF gaat het jaarlijks om tenminste 38 miljoen ton vis. De cijfers staan in een wetenschappelijke publicatie, die in het tijdschrift Marine Policy verscheen. Met de publicatie doet de natuurbeschermingsorganisatie een voorzet voor een betere definitie van bijvangst. Volgens oude definities bedraagt de bijvangst wereldwijd 7 to 27 miljoen ton vis.

Bijvangst is een grote bedreiging voor het leven in zee. Daarom is het volgens de auteurs cruciaal dat er een nieuwe definitie van bijvangst komt, omdat er op dit moment veel verschillende omschrijvingen in zwang zijn. Hierdoor is niet alleen onduidelijk wat bijvangst precies is, maar is het ook onduidelijk hoe vissers en regeringen bijvangst het beste kunnen terugdringen. Bijvoorbeeld door visnetten of vishaken aan te passen.  “In veel gevallen worden vissoorten waarop niet gericht wordt gevist stervend of dood teruggegooid. Maar nu de zeeën leger raken als gevolg van overbevissing, wordt de bijvangst ook steeds vaker aan land gebracht en verkocht, zonder dat duidelijk is of het verantwoord en duurzaam is om deze bijgevangen vissen uit zee te halen; er zijn meestal geen quota voor vastgesteld”, aldus Johan van de Gronden, voorheen algemeen directeur van WNF. “Zo is er in toenemende mate sprake van een onzichtbare vorm van overbevissing. Dit gaat ten koste van de natuur, het voedsel van lokale bevolkingen en het inkomen van vissers”.

De publicatie noemt als een van de grote boosdoeners de vangst van tropische garnalen in Azië. Deze visserij gebeurt met trawlers die hun fijnmazige netten over de bodem slepen en zo alles meenemen wat er in de netten komt. Voorheen werd de bijvangst overboord gezet, maar door tegenvallende garnalenvangsten wordt ook de rest maar aangeland. Hetzelfde gebeurt in de tonijnvisserij, waar vissers steeds vaker ook de bijgevangen haaien aanlanden, omdat er steeds minder tonijn wordt gevangen.


- Code Rood: vissen zijn uitgeroeid of overbevist
- Code Oranje: geheel overbevist
- Code Groen: matig overbevist

Het WNF stelt dat elke vorm van visserij goed gereguleerd moet zijn; dat wil zeggen dat er een plan moet zijn voor hoe de vispopulatie in stand blijft. Alles wat uit de zee wordt gehaald, zonder beheersplan en zonder verantwoorde quota, moet dus gezien worden als bijvangst, aldus WNF. “Gelukkig kunnen visbestanden zich herstellen, maar dan moeten ze wel de kans daarvoor krijgen”, aldus Van de Gronden.

Een groot deel van de Nederlandse visserij streeft ernaar om zo duurzaam mogelijk te vissen volgens de criteria van de Marine Stewardship Council (MSC). Belangrijk onderdeel hierbij is dat de bijvangst tot een aanvaardbaar niveau wordt teruggebracht. Voorbeeld is de garnalenvisserij. Garnalen die in de tropen zijn opgevist, hebben soms meer dan 90 procent bijvangst. De Hollandse garnalenvisserij, die sowieso minder bijvangst heeft, zet zich de komende tijd in voor verdere reductie van de bijvangst door middel van aangepast vistuig.
(Bron: Vroege Vogels/WNF)


Is MSC vis duurzaam?

MSC staat voor Marine Stewardship Council en zie verder hun website: www.msc.org/nl. MSC is een onafhankelijke organisatie die een internationaal erkend milieukeurmerk en certificeringsprogramma heeft ontwikkeld voor duurzame wildvangst visserijen. Om het MSC-keurmerk te krijgen moet een visserij voldoen aan de MSC-standaard voor duurzaam gevangen vis. Dit is de strengste en meest veelomvattende milieustandaard voor wildvangstvisserijen die er is. En er moet voldaan worden aan drie principes: het visbestand moet gezond zijn en niet overbevist worden, de visserij mag geen significante negatieve effecten hebben op het ecosysteem, en de visserij moet goed beheerd worden. De MSC standaard beoordeelt geen sociale aspecten van de visserij. Om het MSC certificaat te krijgen doorloopt een visserij een open en transparante beoordelingsprocedure. De beoordeling wordt uitgevoerd door een onafhankelijke 3e partij betrokken: dus niet door de MSC of sector zelf. Als een visserij het certificaat heeft, wordt de visserij aan jaarlijkse controles onderworpen. Iedere 5 jaar vindt er een volledige herbeoordeling plaats om te zien of deze visserij nog aan de standaard voldoet en al zijn afspraken is nagekomen.


Chain of custody certificering

Als consument wil je zeker weten dat een visproduct met een keurmerk ook echt van een duurzame visserij of duurzame kwekerij komt. Je wilt niet dat een product met keurmerk stiekem vermengd wordt met producten zonder keurmerk. De hele keten – van visserij/kwekerij, handel, verwerker tot restaurant of supermarkt – wordt hierop gecontroleerd. Zo weet je als consument zeker dat de vis in de winkel gegarandeerd duurzaam is.


Dus nooit meer vis kopen zonder MSC keurmerk?

Zo extreem hoeft u niet te kiezen. Met de Viswijzer van goedevis.nl kunt u checken in welke categorie de vis (vers/diepvries/of in blik) valt die u misschien wilt kopen. U kunt ook een app downloaden waarmee u in de winkel en restaurant kunt uitvinden of die vis verantwoord is. De VISwijzer app is ook beschikbaar voor I-phone en Android.

Stichting De Noordzee beoordeelt vissen en schaal- en schelpdieren die in Nederland en België te koop zijn op duurzaamheid en plaatst dit in de Viswijzer. Zij hebben in de Viswijzer een groene, oranje of rode kleur gekregen. Ook is er een aparte categorie voor visproducten met het MSC of ASC-keurmerk. Vis met een groene beoordeling is Goede Vis. Stichting De Noordzee wil consumenten en ondernemers in de visketen informeren, stimuleren en inspireren om te kiezen voor vissoorten die niet overbevist worden of die op een milieuvriendelijke manier worden gekweekt.


Is kleinschalige visserij in ontwikkelingslanden ook taboe?


Nee. Alhoewel veel kleine ondernemers in ontwikkelingslanden zich met visvangst bezighouden, is dat nog geen reden om uw koopgedrag te veranderen. De daar gevangen vis wordt vrijwel uitsluitend geconsumeerd in de directe omgeving van de vissers en bereikt de westerse wereld niet. Wat niet door het gezin van de visser wordt gegeten wordt zowel ingezet in de ruilhandel in de directe omgeving, (vis voor groente, kleding, etc.), als verkocht op lokale kleine markten. Vaak zijn het  vrouwen die de marktkraam verzorgen. De terughoudendheid ten aanzien van het kopen van ‘foute’ vis in welvarende landen blijft overeind staan.


Honger is een ander probleem

Mensen in welvarende landen kunnen, ook als ze uitsluitend verantwoord gevangen vis eten, gemakkelijk op een andere manier aan hun eiwitbehoefte voldoen. Zowel vleeseters als vegetariërs. Maar laten we niet voorbijgaan aan de omvangrijke groep mensen (bijna 800 miljoen) die deze keus niet hebben. Ze hebben structureel te weinig te eten en honger.

Wakibi besteedde daar kortgeleden aandacht aan in twee artikelen. Klik op onderstaande links:
Wakibi nieuws: Honger en ondervoeding
Wakibi nieuws: Honger en ondervoeding deel 2


U kunt Wakibi ondernemers die van visserij moeten leven ondersteunen. Via deze link komt u op de pagina projecten binnen de visserij op wakibi.nl.

Een van de projecten is bijvoorbeeld het project van Lenin uit Bolivia

Een lening van $ 1.475,- helpt om een nieuwe vissersboot te kopen, en om daarmee veiliger te kunnen werken.

Lenin is twintig, vrijgezel, en heeft geen kinderen. Hij is visser. Lenin werkt in de regio San Pablo de Tiquina, aan het Titicaca Meer. Hij woont nog bij zijn ouders in, in een bakstenen huis dat voorzien is van elektriciteit. 

Lenin heeft een oude boot met buitenboordmotor. Elke dag vaart hij uit om vis te vangen. Lenin verkoopt zijn vangsten aan visverkopers die op de oever wachten om aankopen te doen. Hij zegt “mijn boot is niet veilig”.

Lenin is succesvol omdat er veel vraag is naar vis. Hij heeft het voordeel dat zijn familie zijn werk ondersteunt. Maar helaas is de veiligheid aan boord een stevig minpunt. Lenin droomt van een eigen huis. Ook wil hij graag een echte kleine vissersboot kopen.

Dit is de eerste lening bij Emprender in de zes jaar dat hij dit werk doet. Dat geld heeft hij nodig om zijn wensen mogelijk te maken. Ga via deze link >> naar het project van Lenin! ~



Met een lening lossen we niet alle problemen op.
Maar er wordt wèl een stap gezet.


Strijd tegen armoede en honger - Wakibi is in veel landen actief met het verstrekken van microkredieten aan kleine ondernemers.
De ondernemers waarmee u nu kennis heeft gemaakt, spelen een actieve rol in hun gemeenschap. Als hun leendoel is bereikt, zullen ze beter in staat zijn om met hun bedrijfjes meer geld te verdienen. Ze hebben een voorbeeldfunctie in de locale samenleving, en zullen mogelijk anderen inspireren om hun voorbeeld te volgen: het nemen van initiatieven om door middel van ondernemerschap hun leefsituatie te verbeteren.


Over Wakibi

Wakibi is een platform waar leners en Nederlandse uitleners op eenvoudige wijze bij elkaar worden gebracht. Als onderdeel van een keten is elke schakel van belang. Centrale rol in de keten is het Amerikaanse Kiva. Wakibi betrekt haar leningen van Kiva en stemt deze af op Nederlandse doelgroepen.

Redactie Wakibi 2016 - Hansjelle Dijkstra
pers@wakibi.nl