Autochtone minderheden in Cambodja

Ook autochtone minderheden in Cambodja ontkomen niet aan globalisering.

In de afgelopen decennia raken uithoeken van de wereld door globalisering geleidelijk met elkaar verbonden. De voordelen van deze "ontwikkeling" worden echter niet gelijkelijk verdeeld. Dit proces brengt vaak nadelen met zich mee voor inheemse minderheden die een belangrijke bijdrage leveren aan de wereldgemeenschap als schatbewaarders van natuurlijke hulpbronnen en traditionele kennis. U maakt hier kennis met de situatie in noordoost Cambodja. In dit artikel worden ideeën geïntroduceerd over hoe gemeenschapsontwikkeling en onderwijs inheemse minderheden kunnen helpen om de uitdagingen waar ze mee te maken hebben te analyseren en aan te pakken. Hiermee worden Cambodjanen in staat gesteld om zowel hun unieke identiteit te bewaren, als om zich aan te passen.

Zelfs de meest afgelegen autochtone gemeenschappen voelen de gevolgen van globalisering en de snelle overgang naar een markteconomie. Deze ervaringen kunnen positief zijn. Deze ontwikkeling betekent echter ook een uitdaging voor het onderwijs en voor ontwikkelingswerkers die met inheemse minderheden werken.

Hoe kunnen deze gemeenschappen optimaal worden voorbereid om tegemoet te komen aan de nieuwe uitdagingen waarmee zij in toenemende mate worden geconfronteerd, zonder zelf onderdeel van dat probleem te worden? Hoe kunnen we gemeenschappen helpen om hun cultuur, identiteit en taal te behouden? Hoe kunnen we gemeenschappen helpen voorkómen dat ze steeds verder worden gemarginaliseerd? Is het mogelijk om van globalisering een uitdaging te maken, in plaats van een mogelijke bedreiging van een inheemse minderheid? Van hun identiteit, taal en cultuur? Hoe kan hun rijke culturele erfenis bijdragen aan ‘natievorming’ in diverse landen en aan de mondiale samenleving als geheel?

Onzichtbaren zichtbaar maken

De discussie naar aanleiding van het UNESCO’s Sustainable Millennium debat heeft het belang van het aanpakken van ongelijkheid onderstreept. De snelle economische ontwikkeling in Azië in de afgelopen decennia maskeert echter de feitelijkheid dat in veel gemeenschappen inheemse minderheden nog steeds in armoede en uitsluiting leven. Cambodja is geen uitzondering.

Daarbij gaat het om minderheden met systemische ongelijkheden als gevolg van een lage alfabetiseringsgraad en het peil van het Cambodjaanse onderwijsniveau. Van een beperkt begrip voor hen toekomende rechten, van starre politieke systemen, en van geografische isolatie. Het bevorderen van integratie in omringende taalgemeenschappen -die maatschappelijk verder zijn ontwikkeld- is gewenst. Zodat ze dan kunnen participeren in politieke, economische, juridische en sociale systemen. Dit zijn de belangrijkste hulpmiddelen voor meer gelijkheid om Cambodja te kunnen verbinden met de internationale wereld.

  

Cruciale uitdagingen

Een belangrijke uitdaging is hoe lokale en globaliserende culturen in Cambodja met elkaar kunnen worden verzoend. Dit is een controversieel onderwerp. Vooral als wereldwijde economische belangen in direct conflict zijn met inheemse manieren van leven.

Hoe onderwijs kan helpen

Onderwijs kan een stimulerende factor zijn om inheemse minderheden te leren omgaan met het snelle tempo van veranderingen. Onderwijs kan de participatie helpen verhogen en kinderen en jongeren helpen bij de opbouw van een gezonde inheemse identiteit.

Eigen minderheden beschermen

Cambodja is nog steeds een van de armste landen in Azië. De provincies Ratanakiri en Mondulkiri in het noordoosten behoren tot de vijf provincies met de hoogste armoedecijfers. In alle vijf wonen veel inheemse minderheidsgroepen.

Terwijl autochtone minderheidsgroepen landelijk minder dan 1% van de nationale bevolking betreffen, maken ze in de provincies Ratanakiri en Mondulkiri ongeveer 60% van de bevolking uit. Elke autochtone minderheidsgroep heeft zijn eigen taal en verschillende geloofsystemen. Dit ondanks het feit dat zij vergelijkbare gewoontes hebben, gebaseerd op wissellandbouw, (ook wel “hak en brand cultuur” genoemd), en vergelijkbare animistische overtuigingen.

Cambodja is een van de ondertekenaars van een aantal internationale instrumenten die de rechten van inheemse volkeren waarborgen, alsmede van het internationale Biodiversiteitsverdrag (1992) van Rio de Janeiro. Daarin wordt de rol van autochtone gemeenschappen benadrukt bij het beschermen van biodiversiteit. Hoewel deze rechten bescherming erkennen, ervaren inheemse minderheden in werkelijkheid juist machteloosheid. Historisch gezien hebben etnische minderheden geprofiteerd van hun sterke sociale relaties en van duurzame middelen van bestaan. Maar deze zijn aan het verschuiven als gevolg van de snelle veranderingen in hun milieu en levensonderhoud. En daarmee van hun sociale structuur, cultuur en identiteit.
 

De gevolgen van snelle economische veranderingen

Snelle economische veranderingen hebben ook in Cambodja wijdverspreide effecten, zowel sociaal als ecologisch. Sommige dorpen zijn zelfs ontbonden, waardoor de leden van de gemeenschap werden verspreid. Ze zijn niet in staat om ergens anders land te vinden en om een gemeenschap te stichten op een nieuwe locatie.

“Terwijl verandering een natuurlijk deel uitmaakt van een gemeenschap en beschaving, hebben globalisering en modernisering grote gevolgen voor inheemse minderheidsgemeenschappen. En betekenen ze een bedreiging voor hun culturen, talen, levensonderhoud en milieu”.

Opbrengsten van bossen zijn essentieel geweest voor het levensonderhoud van inheemse groepen. Ze konden er jagen, vissen en producten oogsten als wortelen, honing, hars en medicijnen. Dit als aanvulling op hun landbouw. Deze bronnen zijn vooral onzeker als oogsten tegenvallen. Maar ontbossing en onteigening zijn tegenwoordig bedreigend voor dit “vangnet”.
      
Migratie, betere wegen, Cambodjaanse media en video dvd’s hebben vooral invloed op jonge mensen die streven naar een “moderne” levensstijl. Dit creëert een generatiekloof, waardoor traditionele waarden die voorheen sociale bescherming boden niet langer levensvatbaar zijn. Jongeren worden bijvoorbeeld blootgesteld aan kennismaking met relaties die grotere seksuele vrijheid propageren. Maar dergelijke beelden verzuimen voor te lichten over hiv en daaruit voortvloeiende gevolgen. 

Steeds meer jongeren en jonge volwassenen vertrekken naar andere provincies of andere landen om fabriekswerk te gaan doen, of ander laagbetaald werk aan te nemen in steden. Hoewel mensenhandel in de provincies Mondulkiri en Ratanakiri nog geen reëel gevaar is, ervaren andere inheemse minderheden in die regio’s dat er hiervoor een zeker gevaar bestaat als gemeenschappen verder ten prooi raken aan waardevermindering van het geld en machteloosheid.

Uitdagingen voor een manier van leven

De traditionele rolpatronen en relatieve gendergelijkheid zijn aan het verschuiven en leiden tot een grotere afstand tussen mannen en vrouwen. Van oudsher hadden vrouwen in een matriarchaal systeem een belangrijke positie in de landbouwprodu  ctie, en namen ze besluiten alsof zij de “eigenaren” waren van het land en de activa.

Vandaag de dag verliezen vrouwen deze positie doordat mannen meer betrokken raken bij nieuwe vormen van betaalde arbeid op industrieel opgezette plantages, of in de illegale houtkap. Het geld dat binnenkomt wordt over het algemeen bestuurd door mannen. Dit, in combinatie met een verhoogde toegang tot goedkope alcohol, heeft alcoholmisbruik en het daarmee verbonden huiselijk geweld doen toenemen.

Gemeenschappen zijn vaak slecht toegerust om in te spelen op deze ingewikkelde sociale, politieke en economische veranderingen van buitenaf. Ze moeten onderhandelen over de grote belangen die hen aangaan en deelnemen aan bestuurlijke processen. Slechts weinig autochtone leden van de gemeenschap spreken Khmer, Cambodja’s officiële taal, op een niveau dat respect afdwingt. Ondanks de belangrijke inspanningen van de regering voor tweetalig onderwijs, kunnen veel Cambodjanen nog steeds niet lezen of schrijven.

Hoewel er een paar kleine opkomende verenigingen en organisaties bestaan die hier oplossingen voor aanreiken, ontbreekt het inheemse groepen nog aan organisatievermogen om met één voldoende eensluidende stem naar buiten te treden. Deze factoren samen betekenen dat inheemse gemeenschappen worstelen om deel te kunnen nemen aan de bredere samenleving, waardoor hun zelfbeschikking op dit moment nog niet veel meer is dan een belofte op papier. 

Praktische acties

De volgende lijst informeert over een aantal concrete acties die uitgaan van de inheemse identiteit, en die worden ondernomen door niet niet-gouvernementele organisaties, (NGO’s), en door verenigingen van inheemse gemeenschappen in het noordoosten van Cambodja.

• Participerende taalontwikkeling van inheemse talen
• Meertalige cursussen, gebaseerd op de moedertaal van de deelnemers
• Training en opleiding van docenten en bemiddelaars die afkomstig zijn uit de gemeenschappen
• Het ondersteunen van lokale kunstvormen, (zoals lokale muziek, dans, tekenen, festivals, koken en andere kunsten), waarmee zowel de inheemse identiteit wordt bevestigd als cultureel toepasbare communicatie
• Leer- en interessegroepen rondom specifieke thema’s die zijn aangedragen door gemeenschappen
• Het ondersteunen van organisaties en netwerken, zowel intra-etnisch als inter-etnisch
• Het ondersteunen van aanspraken op algemene rechten of op specifiek aan hen toebedeelde rechten, (op het gebied van gezondheid, onderwijs, landrechten, bosrechten)
• Radioprogramma’s van algemeen belang die de moedertaal en de nationale taal gebruiken
• Andere massamedia die de moedertaal en de nationale taal gebruiken
• Het verlagen van de drempel richting overheidsdiensten (gezondheid, onderwijs, relevante opleidingen)
Het is dringend noodzakelijk om inheemse gemeenschappen te ondersteunen en om de uitdagingen aan te gaan die het gevolg zijn van globalisering. Dit doel kan worden nagestreefd door middel van het ondersteunen van inheemse Cambodjanen die bevoegdheden krijgen op zowel gemeenschaps- als op organisatieniveau. Tot de meest effectieve initiatieven behoren de bevordering van de inheemse taal en van de culturele identiteit, geïntegreerd in gemeenschapsonderwijs en in andere relevante ontwikkelingsprocessen.

Er is een langetermijn inzet nodig om de capaciteiten van inheemse mensen, gemeenschappen en organisaties tot bloei te brengen. Het uiteindelijke doel is om gemeenschappen in staat te stellen om op een zinvolle manier hun recht op zelfbeschikking vorm te geven. Er zullen tijd en middelen geïnvesteerd moeten worden om Cambodjanen te helpen kiezen hoe ze zelf hun identiteit en cultuur willen vormgeven in deze snel veranderende maatschappij.

Voor dit artikel is gebruik gemaakt van informatie die afkomstig is van Phil Smith, LEAD Asia en van Anne Thomas, Non-Timber Forest Products (NTFP).
Bron: dvv-international.de/en/

Eén representatief voorbeeld van Wakibi leners in Cambodja 

De Srymao Groep

Hier vindt u andere projecten van Cambodjanen die via Wakibi om uw hulp vragen.
  

Non profit organisatie Wakibi is een crowdfunding platform dat microkredieten verstrekt aan ondernemers in ontwikkelingslanden, en heeft recent een mijlpaal in haar driejarig bestaan bereikt. Door de bijdrage van haar donateurs heeft het platform het bedrag van 1 miljoen euro bereikt. Hiermee zijn al meer dan 50.000 ondernemers in ontwikkelingslanden geholpen.

Redactie Wakibi 2017 – Hansjelle Dijkstra